حمام وکیل شیراز ؛ آدرس، اطلاعات و تصاویر | shiraz - تاپ توریست

حمام وکیل شیراز

در این مقاله از وب سایت گردشگری تاپ توریست شما را با حمام وکیل شیراز آشنا خواهیم کرد. اگر قصد سفر به شیراز را دارید برای آشنایی با این حمام تاریخی در مجموعه وکیل شیراز تا آخر این مقاله با مجله گردشگری تاپ توریست همراه باشید.

شیراز یکی از شهرهای زیبا و کلان ایران و مرکز استان فارس می باشد که واسطه تاریخ پر فراز و نشیبش دارای مکان های دیدنی و تاریخی و فرهنگی زیادی که آوازه جهانی دارد سالانه پذیرای گردشگران خارجی و داخلی زیادی است. این شهر در منطقه ای کوهستانی قرار گرفته و دارای آب و هوای معتدل می باشد. شیراز جاذبه های دیدنی و تاریخی بسیار زیادی دارد و یکی از مقاصد برتر گردشگری در ایران است. در ادامه این مقاله حمام وکیل شیراز را به شما معرفی می کنیم.

حمام وکیل (Vakil Bath) در دوره زندیه به دست کریم خان زند ساخته شد. این حمام در خیابان لطفعلی‌خان زند و در کانون شهر زیبای شیراز و نزدیک دیگر بناهای زمان زندیان، همچون بازار وکیل و مسجد وکیل جای دارد. این بنا در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌ است. در گرمابه های سنتی، مردم علاوه بر حمام کردن، با دیگر افراد ارتباط برقرار می کردند و ساعت ها گپ می زدند.

حمام وکیل شیراز که یکی از این گرمابه های سنتی و قدیمی کشور است، نمونه ای بی بدیل از هنر آهک بری و نگارگری محسوب می شود. همچنین علاوه بر زیبایی های این بنا می توانید از بازدید موزه نیز لذت ببرید. این بنا در غرب مسجد وکیل قرار دارد.

معماران در گذشته حمام ها را بسیار هوشمندانه می ساختند. مهندسی این بناها به گونه ای بوده که دمای هوای داخل حمام با هوای بیرون از آن تفاوت زیادی داشته است. این امر توسط راهروهایی که بین هر فضا با فضای دیگر می ساختند صورت می گرفت.

تاریخچه

کریم‌‌خان زند در زمان حکومت خود (۱۱۹۳-۱۱۷۲)، عمارت‌های بسیاری را در شهر زیبای شیراز بنا کرد و آن خطه را از بهترین و آبادترین سرزمین‌های زمان حکومت خود ساخت. بناهایی مانند حمام، مسجد و بازار که به مجموعه‌ی وکیل شهرت یافته‌اند. حمام وکیل شیراز نیز از جمله‌ی بناهای مجموعه‌ی زندیه است که به دستور و پیگیری شخص کریم‌خان در سال ۱۱۸۷ هجری قمری احداث شد.

این اثر باستانی، از عظمت و شکوه مثال زدنی برخوردار است که در دیگر حمام های تاریخی و کهن نیز به چشم می خورد. سبک و روش‌های معماری و آرایه‌ها و نقوش تزئینی به‌ کار رفته در آن نیز به عنوان نمونه ای از عمارات مهم، حیرت‌آور و تحسین برانگیز حکومت زندیه شناخته شده است. کارشناسان تاریخی با توجه به بررسی‌ها و کاوش‌های صورت گرفته بر آرایه‌نگاری‌های حمام وکیل شیراز، به این نتیجه دست یافته‌اند که تزئینات و معماری‌های انجام شده در این عمارت کهن، نشات گرفته از فرهنگ و تمدن ایرانی از دوران ایران باستان تا دوران صفویه است.

در واقع باستان‌شناسان با توجه به معماری صورت گرفته در آثار به جا مانده از عمارت‌هایی که به دستور کریم‌خان زند بنا شده است، براین باورند که وی، علاقه‌ و توجه بسیاری در احیا و زنده نگاه‌داشتن تاریخ ایران داشته است. همچنین وجود آثاری تحسین‌برانگیز که بر دیوارهای ساختمان حمام وکیل نقش بسته است، مانند تصاویری در قالب مضامین اساطیری، حماسی و مذهبی که همه در اعتقادات و باورهای مردم رخنه کرده بود، از دیگر نشانه‌های علاقه‌ی کریم خان زند به احیای تاریخ ایران باستان است.

پس از کریمخان پادشاهان دیگری روی کار آمدند و این حمام تغییراتی را به خود دید. ساختمان و تزیینات حمام در دوران قاجار مورد مرمت قرار گرفت. معماران قسمت هایی از این ساختمان را با ساروج پوشاندند و دوباره به تزیین آن پرداختند. در دوره پهلوی و تا دوران پهلوی دوم این حمام دایر بود و بخش هایی از آن را به عنوان حمام نمره خصوصی و رختکن یا سربینه را به عنوان زورخانه مورد استفاده قرار می دادند. در همین زمان شکاف هایی در دیوار و سقف پدید آمد که منجر به تعطیلی حمام شد و در سال 1351 به همت اداره‌ باستان شناسی مرمتی اساسی در آن صورت گرفت.

پس از انقلاب اسلامی ایران برای مدتی این حمام به عنوان رستوران و سفره خانه مورد استفاده قرار گرفت و آسیب هایی به آن وارد آمد. مسوولان مجددا کاربری این بنا را تغییر و آن را به عنوان موزه مورد بهره برداری قرار دادند.

معماری

این بنا از نظر سبک معماری و آرایه ها و نقوش تزیینی از حیرت انگیزترین سازه های حکومت زندیه به شمار می رود. حمام وکیل با ۱۱ هزار مترمربع مساحت، ۸ هزار و ۶۶۰ متر زیربنا، ۱۲۰ متر طول و ۸۰ متر عرض از حمام های وسیع ایران است. این حمام بزرگ از پیشرفته‌ترین اصول معماری زمان خود برخوردار بوده ‌است. برای نمونه ورودی حمام کوچک است و با شیبی ملایم به بخشی که پایین‌تر از سطح زمین قرار دارد، می‌رسد. ورودی به رختکن، زاویه‌دار ساخته شده و همه این ملاحظات برای این بوده ‌است که از ورود سرما به داخل و از خروج گرما به خارج از حمام جلوگیری شود.

یکی از ویژگی های منحصر به فرد این حمام، استفاده از آهک در تزئین سقف و دیوار آن است. تزئینات آهک بری بسیار زیبایی در نقاط مختلف این حمام دیده می شود. دلیل اینکه از آهک به جای گچ استفاده کرده اند این است که گچ در برخورد با رطوبت، رفته رفته از بین می رود ولی آهک اینطور نیست. آهک بری های دوران زندیه اکثرا به شکل نقوش گلدانی هستند. در زیر گنبد، نقوش آهک‌بری زیبایی است که داستان‌های آن‌ها از مذهب، سنت، علائق و رؤیاهای مردم این دیار سرچشمه می‌گیرد.

بخش های مختلف حمام وکیل

یکی از ویژگی های حمام های قدیم این بود که آنها را تنها مکانی برای شست و شو نمی دانستند و کاربری های دیگری نیز برای شان متصور بودند. حمام مکانی برای اجتماع مردم بود؛ جایی برای گرد هم آمدن و برگزاری مراسمی چون جشن حمام زایمان، جشن مراسم آشنایی و خواستگاری دختران دم‌بخت، مراسم سنتی حنابندان و …. . چنین کاربری هایی نیاز به فضایی وسیع داشتند و برای همین حمام های قدیمی بخش های متعددی دارند.

ورودی

در حمام وکیل، ورودی کوچک است تا تبادل هوا به حداقل برسد. این ورودی با شیبی ملایم به بخشی می رسد که پایین تر از سطح زمین قرار دارد. پس از آن راهرویی مراجعان را به سمت رختکن هدایت می کند که ورودی آن به صورت زاویه دار ساخته شده است. این طراحی نشان از تدبیر معماران برای جلوگیری از تبادل هوا بین فضای حمام و بیرون از آن دارد.

سربینه یا رختکن

در حمام وکیل سربینه وسیع ترین فضای حمام به شمار می رود و قاعده آن هشت ضلعی منتظم است. در بخش میانی سربینه حوضی هشت ضلعی به چشم می خورد که جلوه زیبایی دارد. چهار حوض کوچک در چهار سکوی رو به روی هم در سربینه دیده می شود و در جلوی هر یک از این حوض ها، پلکانی قرار دارد. مراجعان قبل از رسیدن به سکوها و معمولا بعد از شست و شو، پاها را در حوض می گذاشتند چرا که در دین اسلام مستحب است بعد از حمام کردن پاهای تان را در آب سرد بگذارید.

میان در

حد فاصل سربینه و گرمخانه فضایی به نام میان در قرار دارد که بخش اصلی آن فضایی هشتی مانند است و به آن برزخ یا هشتی دوم می گویند. میان در به گونه ای طراحی شده که تبادل حرارت سربینه و گرمخانه به حداقل ممکن برسد و از سوی دیگر دید مستقیم میان این دو فضا را از بین ببرد. این راهرو پر پیچ و خم است و اجازه نمی دهد کسی به یک باره وارد گرمابه شود و یا به هنگام خروج از گرمخانه به یک باره با سرما برخورد کند.

گرمخانه

گرمخانه در واقع فضای اصلی شست و شو است. این فضا در حمام وکیل قاعده ای مربع دارد و کوچکتر از فضای سربینه به نظر می رسد. کف گرم‌خانه سنگ‌فرش است و در زیر این سنگ‌فرش، دالان های باریکی تعبیه شده که با به جریان انداختن هوای گرم و بخار آب در آن کف حمام را گرم می کردند. در ضلع شمالی گرمخانه، سه خزینه تعبیه شده است؛ خزینه مربع شکل میانی برای آب گرم بود و دو خزینه طرفین آن برای آب سرد و ولرم. از دو دیگ بزرگ برای گرم کردن آب خرینه در حمام استفاده می شده است.

فضاهای خدماتی

گلخن و انبار سوخت در پشت خزینه ها قرار دارد. در دو سوی بخش خزینه ها، دو شاه‌نشین با قاعده مستطیل شکل واقع است. در سوی شمال شرقی و خارج از حمام، گاورو قرار دارد. گاورو مسیری شیبدار در کنار چاه آب بود که در آن از نیروی گاو برای کشیدن آب از چاه استفاده می کردند.

دسترسی

اگر می خواهید برای بازدید از این جاذبه دیدنی از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید، می توانید سوار بر مترو شوید و با پیاده شدن در ایستگاه زندیه و حدود 10 دقیقه پیاده روی به این جاذبه برسید.

آدرس: ایران، استان فارس، شیراز، خیابان طالقانی

ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 08:30 الی 20:30

هزینه بازدید: هزینه ورودی 5000 تومان می باشد ، گردشگران خارجی 50.000 تومان

شماره تماس:07132247646

مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:

حمام وکیل شیراز | shiraz