پاسارگاد شیراز ، میراث کوروش بزرگ - مجله تاپ توریست به همراه تصاویر

پاسارگاد شیراز

در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست شما را با پاسارگاد شیراز آشنا خواهیم کرد. برای آشنایی با این مجموعه تاریخی و مقبره کوروش بزرگ در استان فارس در ادامه با ما همراه باشید.

مجموعه میراث جهانی پاسارگاد مجموعه‌ای از سازه‌های باستانی برجای‌مانده از دوران هخامنشی است که در شهرستان پاسارگاد در استان فارس جای گرفته‌ است. این مجموعه، پنجمین مجموعه ثبت‌ شده در فهرست آثار میراث جهانی در ایران است که در نشست یونسکو که در تیرماه سال ۱۳۸۳ در چین برگزار شد به دلیل دارا بودن شاخص‌های فراوان با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی به ثبت رسید.

پاسارگاد شیراز شهری است که با بناهای مختلف و باغ‌های افسونگرش بسیار معروف است. این شهر که در غالب کلی خود از بناهای یونانی الهام گرفته است در بعضی از موارد به تخت جمشید شباهت دارد. این شهر که در روزگار کوروش پا گرفت به‌عنوان مرکز حکومت او انتخاب شد. پیش از آن‌که کوروش در نبرد آخر خود با ماساگت‌ها کشته شود برای خود آرامگای در قلب پاسارگاد شیراز طراحی کرده بود.

پیشینه

زمانی کوروش کبیر در نزدیکی دشت پاسارگاد، آستیاگ (ایشتوویگو)، آخرین پادشاه ماد را شکست داد و به عنوان نخستین شاه هخامنشی فرمانروایی خود بر ایران و امپراتوری مادها را آغاز کرد. هرچند کوروش سال های ابتدایی سلطنت خود را در انشان فارس و سپس هگمتانه و بابل گذرانده بود اما هیچ گاه پاسارگاد را از خاطر نبرده بود. به همین جهت زمانی که قصد داشت برای امپراتوری پهناور خود شهری برای پایتختی بسازد به این دشت سرسبز بازگشت و پایه های شهر پاسارگاد را در آن بنیان گذاشت.

در منابع تاریخی آمده است او پس از تصرف کشور لیدیه و هنگام بازگشت به سرزمین خود، گروهی از معماران و حجاران لیدیایی و ایونیایی را با خود به فارس و پاسارگاد آورد تا آنها بناهایی باشکوه، بی نظیر و پیشرفته مانند آنچه در کشورشان وجود داشت، برای او بسازند. این معماران و حجاران نیز کار خود را به خوبی انجام دادند و هنوز بعد از گذر 2500 سال می توان رد پای این معماران را در گوشه و کنار پاسارگاد دید. شهری که به عنوان کهن ترین پایتخت هخامنشی شناخته می شود.

پاسارگاد در تمام دوران پادشاهی کوروش هخامنشی و پسرش کمبوجیه دوم به عنوان پایتخت این امپراتوری باقی ماند. بر اساس پژوهش های مختلف، قدیمی ترین بنایی که در پاسارگاد ساخته شده، تل تخت است. در مورد تاریخ دقیق ساخت این بنا، رومن گیرشمن اعتقاد داشت که تل تخت در زمان کمبوجیه اول (پدر کوروش بزرگ) ساخته شده بود اما دیوید استروناخ تاریخ ساخت آن را به شانزده سال پایانی کوروش بزرگ نسبت می داد.

امروزه نظریه استروناخ بیشتر مورد قبول تاریخ دان ها و باستان شناسان است. به غیر از این سازه، دیگر بناهای محوطه تاریخی پاسارگاد نیز در دوره کوروش ساخته شده و برخی از آنها در زمان داریوش اول به پایان رسیده اند. البته این پایان داستان پاسارگاد نیست. پس از فتح ایران به دست اسکندر، او به جهت احترام فراوانی که برای کوروش قائل بود و خود را دنباله رو او می دانست، افرادی را برای محافظت از مقبره وی گذاشت و آنها تا مدت ها از آرامگاه کوروش محافظت می کردند.

در زمان ورود اسلام به ایران نیز این محوطه کم کم به عنوان مشهد سلیمان (نامی که به آرامگاه کوروش داده شده بود) و ملک سلیمان بین مردم مشهور و در دوران حکومت اتابکان نیز در اینجا در کنار مقبره کوروش مسجد اتابکی ساخته شد.

معماری

در ساخت عمده بناهای پاسارگاد مصالحی همچون سنگ، آجر، خشت خام و چوب به کار رفته است. البته از چوب بیشتر برای پوشاندن سقف استفاده شده است. رنگ آجرهای به کار رفته در این مجموعه قرمز و به طول ۴۵ سانتی‌متر، عرض ۲۲ و قطر ۵٫۵ سانتی‌متر هستند. سنگ آهکی سفید رنگ، سنگ کبود سخت و سیاه مرمرین شکننده نیز از جمله مصالح تشکیل‌دهنده‌ی آن هستند.

جایگاه بناهای مختلف در مجموعه پاسارگاد

این مجموعه دربرگیرنده ساختمان‌هایی چون آرامگاه کوروش بزرگ، پاسارگاد، باغ پادشاهی پاسارگاد، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، دو کوشک، آب‌نماهای باغ شاهی، آرامگاه کمبوجیه، ساختارهای دفاعی تل تخت، کاروانسرای مظفری،محوطه مقدس و تنگه بلاغی است. نقشه زیر راهنمای خوبی است که مکان قرار گیری هر کدام از این بناها را بدانید.

آرامگاه کوروش بزرگ در میان آثار مختلف مجموعه پاسارگاد مهمترین و مشهورترین اثر محسوب می شود. بسیاری این محوطه باستانی و تاریخی را با این سازه می شناسند و برای دیدن آن، راه طولانی رسیدن به پاسارگاد را طی می کنند. مقبره کوروش در بخش جنوبی مجموعه قرار دارد و گفته می شود به دستور خود کوروش و با نظارت وی ساخته شده است. آرامگاهی با بنای ساده اما بسیار زیبا و چشمگیر که با 156 مترمربع مساحت و 11 متر ارتفاع بعد از گذشت 25 قرن هنوز استوار و پابرجا در میان دشت مرغاب خودنمایی می کند.

در نزدیکی آرامگاه کوروش، بنایی به وسعت 208 مترمربع به چشم می خورد که با طرحی نامنظم با استفاده از سنگ های سفید ربوده شده از کاخ های کوروش ساخته شده است. این بنا که به نام کاروانسرای مظفری شناخته می شود، ایوانی به پهنای 30.3 متر با جرزهای سنگی نامنظم و چهارگوش و اتاق های کوچک و بزرگ در اطراف خود دارد.

کاخ اختصاصی، یکی دیگر از کاخ های مجموعه پاسارگاد است که وسعت آن به 3192 مترمربع می رسد و یک تالار مرکزی و دو ایوان شرقی و غربی دارد. همچنین در گوشه های شمالی و جنوبی ایوان غربی کاخ، دو اتاق قرار داشت که امروزه آثار کمی از آنها به دست ما رسیده است. آن گونه که پلان و ساختمان معماری بنا نشان می دهد، این کاخ اقامتگاه و منزل مسکونی کوروش بزرگ بوده است.

کاخ بارعام، کاخ پذیرایی کوروش بود که شاه در آن از میهمانان و مقام های ملل مختلفِ تمدن هایی که تحت حکومت او قرار داشتند، پذیرایی می کرد و با آنها در مورد مسائل مختلف به گفت و گو می پرداخت. در واقع از کاخ بارعام به عنوان نخستین مقر سازمان ملل نیز یاد می کنند که در حدود بیست و پنج قرن پیش، اندیشه های بلند انسانی، حقوق بشر و آزادی و برابری انسان ها در آن مطرح شد و به دیگر نقاط دنیا گسترش پیدا کرد.

مجموعه باغ ایرانی پاسارگاد یکی از مشهورترین بخش های مجموعه پاسارگاد است که خود به همراه 8 مجموعه باغ ایرانی دیگر در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار دارد. البته این مجموعه باغ که به نام های پردیس پاسارگاد، باغ شاهی پاسارگاد، پردیس کوروش شناخته می شود، امروزه وجود ندارد و تنها آثار اندکی از آن باقی مانده است.

برج سنگی (مقبره کمبوجیه) از بناهای تماشایی و زیبای مجموعه پاسارگاد است که تاریخ ساخت آن به نخستین سال های تاسیس امپراتوری هخامنشی باز می گردد. هنوز باستان شناسان در مورد کاربری اصلی این بنا به توافق نرسیده اند؛ گروهی از اینجا به عنوان مقبره کمبوجیه (پسر و جانشین کوروش بزرگ) یاد می کنند و برخی نیز می گویند این سازه آتشکده یا نیایشگاه بوده است. البته برخی هم بر این باور هستند که برج سنگی، گنج خانه دولت هخامنشی بود و در آن اسناد و مدارک مهم دولت نگهداری می شد. با تمام این فرضیه ها، با توجه به نقشه و معماری سازه احتمال اینکه اینجا بنایی با کارکرد آیینی باشد، از همه بیشتر است.

پاسارگاد در روز هفتم آبان ماه هر سال محلی برای تجمع جوانان این مرز بوم به منظور گرامی‌داشت سالروز ورود کوروش بزرگ به بابل است و در اصطلاح «روز کوروش» نامیده می‌شود.

ویدئو مجموعه پاسارگاد

آدرس پاسارگاد: استان فارس، شهرستان پاسارگاد، بخش پاسارگاد، ضلع جنوبی میراث جهانی پاسارگاد، آرامگاه کوروش

ساعت بازدید از پاسارگاد: همه روزه از ساعت 08:00 تا 19:00

هزینه بازدید از پاسارگاد: به ازای هر نفر 3000 تومان، اتباع خارجی 20.000 تومان

مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:

پاسارگاد شیراز ، میراث باشکوه کوروش بزرگ | Pasargadae