سایت تاریخی شادیاخ
در این مقاله از وب سایت گردشگری تاپ توریست شما را با سایت تاریخی شادیاخ آشنا خواهیم کرد. برای اطلاعات راجع به این محوطه باستانی در نیشابور با ما همراه باشید.
نیشابور در فاصله ۱۲۰ کیلومتری مشهد در استان خراسان رضوی قرار دارد و دارای طبیعت بکر و تمدنی است که باعث می شود بسیاری از مسافران مشهد سری به این شهر زیبا بزنند. این شهر علاوه بر طبیعت بکر و زیبا آرامگاه هنرمندان و شاعران فاخر کشورمان از جمله عطار نیشابوری، خیام و کمال الملک و دیدنی های تاریخی بسیاری است.
سایت تاریخی شادیاخ (Historic site Shadyakh) که با نام های شادی کاخ یا شادی یاخ هم شناخته می شود، یکی از محله‌های شهر کهن نیشابور بوده است که از اوایل سده سوم هجری مسکونی شده و تا سال ۶۶۹ هجری قمری که زمین‌لرزه آن را در هم درنوردیده، اهمیت ویژه‌ای داشته است. این محله به سبب کاخی که عبدالله بن طاهر به نام شادیاخ در آن بنا نهاد به این نام شهرت یافت.
شادیاخ از دو واژه «شادی» و «اخ» تشکیل شده است که به معنای شادی‌آفرین می‌باشد. این محل همچنین به عنوان های «شادکاخ»، «شادجهان» و «شادمهر» نیز نامیده شده است.
این محله در گذشته یکی از محله‌های اشراف نشین نیشابور و محل سکونت و زندگی امیران، پادشاهان، هنرمندان و نویسندگان درباری بوده است به طوری که امیران سلسله‌های طاهریان و سلجوقیان مرکزشان در نیشابور این کاخ معروف بوده است. ویرانی این کاخ هم‌زمان با حمله مغول به نیشابور بود و با زلزله ۱۲۸۱ دیگر کاملا متروک و مدفون شد. شادیاخ نام باغ اطراف این منطقه در نیشابور نیز بوده است.
این مکان اکنون یکی از مراکز باستان‌شناسی در نیشابور است که بخشی از بقایای شهر کهن نیشابور از جمله سکه های طلا و تکه کوزه های قیمتی و هزاران ساله در زیر این محل نهفته است. این محوطه تاریخی، در شمار آثار تاریخی ملی ایران به شمار می‌رود و شماره ثبت آن ۱۰۹۱۰ می‌باشد.
در پشت این محوطه تاریخی، تپه ای باستانی وجود دارد که متاسفانه به پیست موتور تبدیل شده است و هیچ گونه حفاظتی از آن صورت نمی‌گیرد و در معرض تخریب کامل قرار دارد.
تاریخچه
در بیشتر آثار برجای مانده پس از قرن سوم هجری، هر جا سخن از نیشابور است، نام شادیاخ نیز به میان می‌آید. الحاکم نیشابوری در تاریخ نیشابور (الحاکم) می‌نویسد:
“شادیاخ از مشهورترین محله‌های نشابور و جایگاه عبدالله بن طاهر آنجا بود”.
کاخ شادیاخ، مدت‌ها مرکز و مقر حکمرانان خراسان بود و تا ۶۱۸ که شادیاخ مانند دیگر محله‌های نیشابور در حمله مغول با خاک یکسان شد، محله‌ای آباد و زیبا بود.
یعقوب لیث که در سال ۲۹۵ هـ. ق وارد نیشابور شد، دستور داد تا باغ‌های بزرگی در شادیاخ احداث کنند که به مرور همه آن‌ها جای خود را به خانه‌های مسکونی دادند. در دوره سامانیان و غزنویان، نیشابور مرکز و مقر سپهسالار خراسان بود و کاخ شادیاخ، محل رسیدگی به امور بود و در اختیار سپهسالار قرار داشت.
طغرل اول سلجوقی -پس از پیروزی بر سلطان مسعود- وارد نیشابور شد (۴۲۹ هـ. ق) و در کاخ شادیاخ تاجگذاری کرد. الب ارسلان -دومین سلطان سلجوقی و بردارزاده طغرل- نیز دستور داد تا کاخ شادیاخ را تعمیر کنند. وی جشن عروسی پسرش -سلطان محمد (ملکشاه)- با دختر خاقان را در همین کاخ برپا نمود. در حمله مغول، شادیاخ، مانند دیگر مناطق و محله‌های نیشابور، ویران گردید و از آن امروزه خرابه‌هایی بر جای مانده است.
آثار کشف شده از محوطه شادیاخ
در کاوش‌های باستان‌شناسی که در سال ۱۳۷۹ در این محل انجام گرفت و شماری از بناهای معماری آن زمان مانند تالار عام، اندرونی و خانه‌های ویژه شراب‌سازی، آهنگری، سفالگری و شیشه‌گری و… در آن منطقه پیدا شد. افزون بر بناها از مکشوفات آن کاوش می‌توان شماری اسکلت که زیر آوار زلزله مانده بوده‌اند و همچنین ظرف‌ها و لوازم فرهنگی مانند سازه‌های سفالی و شیشه‌ای و گچبری‌ها، نام برد.
بخشی از بقایای باستانی آن منطقه و همچنین عکس‌هایی از اکتشافات به دست آمده در آنجا در موزه شادیاخ، که در نزدیکی همان مکان است، نمایش داده می‌شود.
اين شهر به صورت كامل مورد تحليل و شناسايي قرار نگرفته است و حدس زده مي شود تا ٦٠ كيلومتر اطراف اين سايت در زير زمين اين شهر گسترش داشته باشد.
جاذبه های نزدیک
چطور به محوطه شادیاخ برویم ؟
این محوطه در ۳ کیلومتری نیشابور قرار دارد و از شمال به رشته کوه بینالود محدود است. بلوار خیام نیشابور را تا انتها طی کنید. در آنجا با گذر از کنار مجموعه امامزاده محروق و آرامگاه خیام، به خیابان عرفان می رسید. در انتهای مسیر شما به محوطه یا همان باغ آرامگاه عطار و آرامگاه کمال المک می رسید. سایت شادیاخ سال های اخیر با سازه های فلزی، مسقف شده است. این سایت در کنار مجموعه آرامگاه عطار و کمال الملک قرار دارد.
آدرس: استان خراسان رضوی، نیشابور، محله شادیاخ، انتهای خیابان عرفان
مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:
- روستای زیبا و دیدنی تحت منظر نیشابور
- روستای بوژان نیشابور ، بهشتی سرسبز و زیبا | Bojan
- آشنایی با روستای بار نیشابور و آبشار زیبای آن | Bar
- دیدنی های شهر زیبای گلمکان در نزدیکی مشهد | Golmakan
- روستای زشک مشهد ، مقصدی عالی برای طبیعت گردی | Zoshk
- روستای ابرده ، منطقه ای ییلاقی و بکر در شاندیز مشهد | Abardeh
- روستای ازغد مشهد ، جاذبه ای زیبا در طرقبه | Azghad