آشنایی با غار کتله‌ خور زنجان | Zanjan

 

غار کتله‌ خور زنجان

در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست شما را با غار کتله خور زنجان آشنا خواهیم کرد. برای آشنایی با یکی از بزرگترین غار‌های آهکی ایران و جهان در ادامه با ما همراه باشید.

استان زنجان یکی از استان‌های ایران است که در شمال غربی ایران قرار گرفته و از مناطق ترک‌‌نشین محسوب می‌شود. جاذبه‌های طبیعی این استان را نمی‌توان نادیده گرفت زیرا زنجان با داشتن آب و هوایی خاص و خنک، به عنوان بهشتی معتدل شناخته می‌شود که هر ساله و به خصوص در تابستان، میزبان عده‌ی کثیری از طبیعت دوستان است. یکی از جاذبه های این استان غار کتله خور زنجان است.

غار کتله خور زنجان (Katale Khor Cave) یکی از جاهای دیدنی‌ شهرستان خدابنده یا قیدار محسوب می‌شود که در استان زنجان قرار دارد. این غار در دل کوه‌های آهکی جنوب روستای گرماب و 5 کیلومتری شهر گرماب از توابع شهر خدابنده واقع شده است. غار کتله خور یکی از زیباترین غارهای آهکی جهان است و از نظر قدمت، وسعت، تعداد طبقات و تنوع در تشكیل قندیل‌ها، از غارهای منحصربه‌فرد دنیا محسوب می‌شود. این غار قبل از سال 1300 کشف و 30 سال بعد توسط سید اسدالله جمالی به ثبت رسید.

این غار به عنوان یکی از بزرگترین غار‌های آهکی ایران و جهان و از بزرگترین غارهای خشک ایران شناخته می‌شود. مهم‌ترین و گسترده‌ترین بازدید از کتله خور که باعث شد بیشتر شناخته شود، به سال 1365 برمی‌گردد که تیمی متشکل از غارنوردان زبده، غار را کنکاش و نادیده‌های بسیاری را کشف کردند.

البته هنوز این غار مسیر‌های کشف نشده بسیاری دارد و انتهایی برای آن یافت نشده است. تاكنون حدود 30 كیلومتر از غار كتله خور شناسایی و نقشه‌برداری 22 كیلومتر از این محدوده انجام شده، ولی فقط یک مسیر 1200 متری، آن هم در طبقه اول غار برای بازدید گردشگران مهیا شده است.

غار کتله خور از نظر قدمت تقریبا همسن غار علیصدر همدان است، البته از دو جهت با هم تفاوت دارند. یکی اینکه غار علیصدر همدان غاری است کاملا آبی، اما غار کتله خور زنجان غاری است تقریبا خشک. دوم اینکه آهک های غار کتله خور نسبت به آهک های غار علیصدر بسیار خالص تر است که عاملی برای زیباتر شدن غار است، چراکه خالص بودن آهک ها موجب شفافیت آن ها و در نتیجه عبور نور از قندیل ها می شود.

چرا این غار کتله خور نام دارد ؟

در بعضی از مناطق غربی ایران، به کوه‌های کم ارتفاع «کتله» می‌گویند و احتمالا وجه تسمیه غار نیز همین باشد که در یکی از این کوه‌ها قرار گرفته است و خورشید از پشت آن طلوع می‌کند و به‌جای «کتله خورشید» به آن «کتله خور» می‌گویند. مردمان محلی به این غار «کتل کوتول» می‌گویند.

در زبان ترکی «کتله» به معنی پستی و بلندی و ناهمواری‌های داخل غار و «خور» به معنی راحتی و آسانی است که به‌صورت کلی معنی پستی و بلندی‌های راحت و دنج را می‌دهد. «تپه خورشید» و «روستای بدون خورشید» نیز از دیگر معانی کتله خور هستند.

پیشینه و چگونگی شکل‌گیری

زمان شکل‌گیری غار کتله خور به دوران سوم زمین‌شناسی و حدود ۳۰ میلیون سال پیش بر می‌گردد. آب‌های زیرزمینی در سنگ‌های آهکی کوه ساقیزلو نفوذ کرده‌اند و به‌آرامی، آهک‌های درون سنگ‌ها و صخره‌ها را شسته‌اند و حفره‌هایی ایجاد کرده‌اند و غار کتله خور با شکل امروزی آن پدید آمده است.

اگرچه غار در حال حاضر بیشتر شکلی خاکی دارد؛ اما در مراحل اولیه تشکیل خود غاری آبی بوده ‌است. تشکیل طبقات متعدد این غار باعث شده‌ است که آب به طبقات زیرین نفوذ کند و کتله خور به غاری خشک تبدیل شود. هنوز در بخش‌هایی از غار، رودی جریان دارد که حاصل جریان آب‌های فرورو و شکل‌دهنده غار است.

ویژگی های غار

‌کتله خور شگفتی و زیبایی بسیار دارد، اما یکی از عجایب این غار تعدد طبقات آن است. گفته می‌شود این غار هفت طبقه دارد که تاکنون تنها سه طبقه از آن کشف شده است. غار کتله خور که حدود ۱۷۰۰ متر از سطح دریا ارتفاع دارد، از سه طبقه با تالار‌های متعدد و باشکوه از جمله تالار ستون‌ها و تالار بلورین تشکیل شده است. بر اثر چکیدن آب بر کف و دیواره‌های غار، سنگ‌هایی شکل گرفته‌اند که در دانش غارشناسی به چکنده و چکیده معروفند.

این غار دارای تونل‌ها فرعی بسیار، ستون‌های متعدد و قندیل‌های مخروطی شکلی است که بسته به میزان ناخالصی‌ها، رنگ‌های مختلفی به خود گرفته‌اند. قسمت‌هایی از سقف غار را قندیل‌هایی شفافی شکل داده‌اند که، چون ستاره می‌درخشند. این قندیل‌های شفاف از خلوص بیشتری نسبت به باقی قندیل‌ها برخوردارند و چون بلور‌های شیشه‌ای، نور را به راحتی از خود عبور می‌دهند.

شما در بخشی که برای بازدید گردشگران مهیا شده است اشکال خاصی از تجمع استالاگمیت‌ها و استالاکتیت‌ها را خواهید دید که هر کدام شکلی منحصربه‌فرد دارند و بر اساس شکل‌شان به اسم‌های پنجه شیر، میدان بیستون، میدان چهل‌ستون، سه‌راهی کوهی، تالار عروس، پای فیل، میدان شمع، نخل سوخته، میدان مریم مقدس و… نام‌گذاری شده‌اند.

در حال حاضر این غار به سه بخش فرهنگی، تفریحی و ورزشی تقسیم شده است؛ بخش ورزشی آن که تنها مورد استفاده غارنوردان و صخره‌نوردان قرار می‌گیرد، حدود چهار کیلومتر است و هنوز انتهای آن کشف نشده است. بخش تفریحی غار نیز که جهت بازدید عموم مورد استفاده قرار می‌گیرد، حدود دو کیلومتر مسیر مستقیم است که گفته می‌شود این مسیر تنها یک‌ سوم کل غار است.

بخش فرهنگی غار نیز در بخش جنوبی آن قرار دارد و قسمت اصلی آن دالانی است طبیعی که جهت برگزاری مراسم مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد، البته این دالان هیچ‌گونه راه خروجی به بیرون نداشته و راه خروجی آن به‌صورت مصنوعی کنده شده؛ اما خود دالان کاملا طبیعی است.

عجایب غار کتله خور

• غار کتله‌خور یک غار تمام عیار است و تمام بخش‌های مختلف یک غار مانند تونل‌، چاه، تالار و دالان‌ها را در خود جای داده است.
• وجود چشمه‌های آب زلال در اطراف غار آن را بسیار منحصربه‌فرد کرده است.
• این غار در ابتدا یک غار آبی بود که بر اثر انحلال آب و جدا شدن توده‌های سنگی، رفته رفته به شکل غار خشکی درآمده است.
• یکی از جالب‌ترین فرضیه‌ها در رابطه با غار کتله‌خور این است که در نهایت به غار علیصدر همدان می‌رسد. دلیل این امر هم‌سن بودن و هم‌جنس بودن و نزدیک بودن این دو غار به یکدیگر است. عده‌ای هم در گذشته معتقد بودند که انتهای کتله‌خور به دریا ختم می‌شود.
• هیچ حیوان یا حشره‌ای را داخل غار نخواهید دید.

امکانات محوطه

• رستوران
• سوپرمارکت
• فروشگاه خرید سوغات
• سرویس بهداشتی
• پارکینگ

نکات مهم در هنگام بازدید

بازدید شما از داخل غار چیزی در حدود 1 تا 1 ساعت و نیم به طول می‌انجامد؛ پس کفش مناسب و آب آشامیدنی را فراموش نکنید.

به هیچ عنوان از مسیر طراحی شده برای بازدید خارج نشوید و همراه با راهنما و گروه پیش بروید.

در هنگام بازدید از تمام غارها باید این نکته را در نظر داشته باشید که فلش دوربین‌ها و گرمایی که تولید می‌کنند می‌توانند آسیب‌های جبران‌ناپذیری به قندیل‌ها وارد کنند. پس ترجیحا تلفن همراه یا دوربین خود را داخل غار نبرید یا آن که حتما بدون فلش عکسبرداری کنید.

برای تشکیل یک قندیل کوچک، طبیعت میلیون‌ها سال تلاش کرده است، بنابراین تک‌تک اجزای غارها ارزشمند هستند، پس هنگام بازدید به هیچ عنوان به قندیل‌ها دست نزنید و فقط از تماشای آنها لذت ببرید.

در طول مسیر بازدید، هر چه پیش بروید، رطوبت هوا بیشتر می‌شود و این موضوع سبب می‌شود تعرق شما افزایش یابد. به این نکته دقت کنید و اگر بودن در چنین اماکنی شما را اذیت می‌کند مسیر را خیلی ادامه ندهید.

کجا اقامت داشته باشیم ؟

چطور به غار کتله خور برویم ؟

برای بازدید از غار کتله خور باید راهی شهر گرماب در استان زنجان شوید. از سه مسیر دسترسی به این غار امکان‌پذیر است:

• مسیر اول: جاده آسفالته زنجان- سلطانیه و سپس خدابنده- گرماب
• مسیر دوم: جاده زنجان- بیجار- گرماب
• مسیر سوم: جاده همدان- کبودر آهنگ

اگر از سمت تهران حرکت می‌کنید، بزرگ‌راه تهران- قزوین را در پیش بگیرید، بعد از شهر ابهر مسیر قیدار را پیش بگیرید و از آن جا به سوی گرماب بروید. از سوی زنجان نیز باید مسیر زرین آباد و پس از آن گرماب را انتخاب کنید.

آدرس: استان زنجان، ۱۵۵ کیلومتری جنوب زنجان، شهرستان خدابنده، شهر گرماب

ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 09:00 تا 18:00

شماره تماس: 09124411128

قیمت بلیط: 15000 تومان

مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:

• معرفی بهترین سوغات و صنایع دستی زنجان | Zanjan
• گنبد سلطانیه ، سومین گنبد بزرگ جهان در زنجان | Zanjan
• دیدنی های سلطانیه ، مهمترین شهر دوران ایلخانی ، زنجان | Soltanieh
• مکان های گردشگری ماهنشان ، زنجان | Mahneshan
• گشتی در شهر سجاس ، زنجان | Sojas
• دیدنی های شهر سهرورد ، زنجان | Sohrevard
• مکان های دیدنی شهر آب بر ، زنجان | Abbar
• معرفی دیدنی های صائین قلعه ، زنجان | Sain Qaleh
• آشنایی با بهترین دیدنی های خرمدره ، زنجان | Khorramdarreh
• معرفی دیدنی های شهر هیدج ، زنجان | Hidaj