گنبد جبلیه کرمان
در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست شما را با گنبد جبلیه کرمان آشنا خواهیم کرد. برای آشنایی با این گنبد تاریخی در کرمان در ادامه با ما همراه باشید.
استان کرمان با دارا بودن جاذبه‌های گردشگری و سوغات‌های گوناگون در جنوب ایران واقع شده است. این استان از جمله استان‌های وسیع و باستانی کشور ایران به شمار می‌آید و از لحاظ جغرافیایی در جنوب شرقی ایران واقع شده است. استان کرمان به دلیل جاذبه های تاریخی که دارد جزء ۵ شهر دیدنی ایران به شمار می رود و حدود ۷ هزار جاذبه ی تاریخی ارزشمند را در خود جای داده است که از این بین ۷۰۰ مورد آنها در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
یکی از بناهای دیدنی و تاریخی که در سفر به کرمان نباید بازدید از آن را فراموش کنید، گنبد جبلیه کرمان است، یادگاری ارزشمند از دوران ساسانی در استان کرمان. در ادامه این بنای تاریخی را به شما معرفی می کنیم.
گنبد جبلیه (Jabalieh)، در منتهی‌الیه شرقی کرمان و در خیابان شهدا در نزدیکی دو قبرستان صاحب الزمان و سید حسین قرار گرفته است. گنبد بزرگ و عجیبی از سنگ و گچ که دست روزگار در تخریب آن کوتاه آمده است و همچنان سرپا مانده است.
تاریخچه
تاریخ دقیق ساخت بنا مشخص نیست اما از ساختار آن می توان حدس زد که در اوخر دوره ساسانی ساخته و اوایل دوره اسلامی مرمت شده و یا معماران اوایل دوره اسلامی آن را با الهام از معماری دوره ساسانی بنا کرده اند. بسیاری از کارشناسان باستان شناسی که بر روی قدمت این بنای تاریخی کار می کنند به اتفاق گفته اند که گنبد جبلیه در استان کرمان سرگذشت واقعی خودش را بیان نمی کند و همین دلیلی شده تا کارشناسان تاریخ های مختلفی را برای این بنای تاریخی بیان کنند.
برخی از ایرانیان معتقدند که این محل آتشکده یا مقبره یکی از زرتشتیان بوده و برخی نیز عقیده دارند که مزار سید محمد تباشیری است. قدمت این گنبد را از این کلمه که آن را گنبد «گبر» نیز گفته‌اند می‌توان حدس زد که شاید مربوط به پیش از اسلام باشد و از بناهای زرتشتی و گبری است، گرچه سبک آن با سبک آتشکده تطابق ندارد. برخی احتمال داده‌اند که بنای مذکور مربوط به اواخر دوره ساسانی باشد که اوائل اسلام تعمیر و مرمت شده است یا اینکه در اوائل اسلام با الهام از معماری ساسانی بنا گردیده‌است. هر چند در دوره‌هایی (از جمله دوره سلجوقی به دستور محمد بن الیاس) تعمیر شده است.
معماری
این بنای ارزشمند تاریخی در استان کرمان به صورت هشت ضلعی ساخته شده و سنگ عمده مصالحی بوده که در ساخت آن به کار رفته است. در هر ضلع این بنا هشت در به عرض دو متر قرار دارد، در حال حاضر به خاطر استحکام بنا هفت در را با سنگ پوشانده اند و تنها یک در را باز نگه داشته اند. سقف گنبد جبلیه را از آجر ساخته اند و داخل آن را با گچبری های زیبا جلوه داده اند. این بنا تماما از سنگ است و عرض پی آن نیز در پایه به ۳ متر می‌رسد.
مصالح به کار رفته در دیوارها سنگ لاشه با ملات گچ از بیرون و آهک از داخل است. یک نکته ی مهم و جالب در ساخت این بنا تمام سنگی استفاده از شیر شتر در ساخت آن بوده است. البته برخی از کارشناسان و صاحب نظران این مورد را رد کرده و نپذیرفته اند. گفته می‌شود در ساخت این گنبد به جای آب از شیر شتر استفاده شده است که مورخان و معماران دلیل استحکام این بنا را همین امر می‌دانند. البته برخی از کارشناسان و صاحب نظران این مورد را رد کرده و نپذیرفته اند.
شباهت طاق نماهای گنبد جبلیه در بقایای یک مسجد مربوط به قرن اول هجری و طاق کسری از نکات قابل ذکر این گنبد است. دیگر ویژگی شگفت این بنا ساخته شدن آن با سنگ (سنگ لاشه) است به گونه‌ای که آن را تنها بنای تاریخی تماما سنگی کرمان می‌دانند.
ملات گچ در بیرون و ملات آهک در داخل بنا به کار رفته و گچ بری‌های داخل گنبد اکنون از بین رفته است. این بنا در حال حاضر به عنوان موزه سنگ به فعالیت خود ادامه می‌دهد، موزه‌ای پر از کتیبه و سنگ‌های آرامگاهی. کتیبه مسجد آبدر اشکان مشهورترین کتیبه‌ای است که در گنبد جبلیه نگهداری می‌شود. کتیبه‌ای روی یک سنگ معمولی که با خط کوفی نوشته شده و مربوط به بنای یادبود مسجدی در روستای آبدر اشکان در شهرستان بافت استان کرمان است.
گنبد جبلیه در سال ۱۳۱۶ توسط وزارت فرهنگ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید و در سال ۱۳۸۳ پس از مرمت به گنجینه جبلیه (کتیبه‌های تاریخی) تبدیل شد و یکی از آثار ارزشمند تاریخی در استان کرمان به حسای می آید.
دسترسی
به منظور دسترسی به گنبد جبلیه در استان کرمان، باید به سمت کوه های صاحب الزمان و خیابان زریسف در شرقی ترین قسمت شهر کرمان بروید. برای بازدید از نمای بیرونی ساختمان هر زمانی که بروید همه چیز محیا است چون هیچ حصاری دور این بنا نیست اما برای بازدید از فضای داخلی بنای گنبد جبلیه باید در روزهای غیر تعطیل حتما به این مکان سفر کنید.
آدرس: ایران، استان کرمان، خیابان شهدا
ساعت بازدید: همه روزه 24 ساعته (بازدید از داخل بنا در روزهای غیر تعطیل)
مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:
- جاذبه‌های گردشگری کرمان | Kerman
- معرفی غذاهای سنتی کرمان | Kerman
- شیرینی های سنتی و معروف کرمان ، از کلمپه تا قطاب | Kerman
- سوغات و صنایع دستی کرمان | Kerman Souvenir
- باغ شاهزاده ماهان کرمان ، باغی در دل کویر | Kerman
- مجموعه گنجعلی خان کرمان | Ganj Ali Khan
- حمام وکیل کرمان ، یادگار باشکوه دوران قاجاریه | Kerman
- آبشار راین کرمان ، جاذبه ای طبیعی در دل کویر | Kerman
- مکان های دیدنی و گردشگری سیرجان | Sirjan
- معرفی جاذبه های شهر رفسنجان | Rafsanjan
- جاذبه های گردشگری شهر زرند | Zarand
- روستای صخره ای و دیدنی میمند | کرمان