مسجد جامع ارومیه
در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست شما را با مسجد جامع ارومیه آشنا خواهیم کرد. برای آشنایی با این مسجد تاریخی در ارومیه در ادامه با ما باشید.
آذربایجان غربی یکی از استان های مرزی ایران و مرکز آن شهر زیبای ارومیه است. استان آذربایجان غربی تنها استان هم مرز با کشور ترکیه است. بخش جنوبی آن اغلب کردنشین بوده و به نام مکریان شناخته می‌شود. موقعیت این استان و هم جواری اش با کشور ترکیه باعث شده که این استان از طبیعت بسیار زیبایی برخوردار باشد. علاوه بر طبیعت دیدنی، شهر ارومیه جاذبه های تاریخی بسیاری دارد که یکی از آنها مسجد جامع ارومیه می باشد.
مسجد جامع ارومیه (Jameh Mosque of Urmia) یک اثر تاریخی است که با شکوه فراوان در مجاورت بازار ارومیه قرار دارد و متعلق به سده هفتم هجری قمری (مربوط به ایلخانان) می باشد. محراب این مسجد از نظر گچبری یکی از زیباترین آثار هنر معماری دوران مغول می‌باشد. موقعیت این مسجد در بازار طوری قرار دارد که از سه طرف به معابر عمومی متصل می‌شود. با توجه به قدمت و خاص بودن معماری مسجد جامع ارومیه این بنا در سال 1314 به عنوان یک اثر ملی تاریخی به ثبت رسید.
مسجد جامع ارومیه که به مسجد رضاییه نیز مشهور است، از مراکز و مدارس دینی معروف آذربایجان غربی است. این بنا مربوط به نیمه دوم سده هفتم هجری قمری است که در دوره‌های مختلف بازسازی و تکمیل شده تا به صورت امروزی درآمده است. شبستان مسجد قدیمی‌ترین بخش آن به حساب می‌آید و با قدمتی که به دوره سلجوقی بازمی‌گردد، طبق نظر کارشناسان، هسته اولیه شکل‌گیری مسجد بوده است.
تاریخچه
با ورود اسلام به ایران، بسیاری از مساجد بر روی آتشکده ها بنا شد. گفته می‌شود مسجد جامع ارومیه هم چنین پیشینه ای داشته است و تاریخ ساخت آن به قرن هفتم هجری قمری باز میگردد چرا که تزیینات دیدنی این مسجد شامل گچبریها، ستونها و طاقهای مسجد، شباهت بسیاری با سبک معماری دوره سلجوقیان دارد.
سال ساخت محراب را نیز 676 هجری قمری تخمین زده اند. در دوره‌های مختلف تاریخ آسیب های زیادی به پیکره بنا وارد شده و هر بار اصلاحاتی صورت گرفته اما تاریخ مرمت های انجام‌شده به درستی معلوم نیست. هرچند تاریخ تجدید بنای این مسجد معلوم نیست اما آنچه آشکار است، این که مسجد به همراه سایر بخشهای بافت قدیمی شهر به ویژه بازار بارها مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.
معماری و بخش های مختلف مسجد
مسجد جامع ارومیه دارای بخشهای متعددی است. اولین بخشی که هر گردشگر با آن مواجه می‌شود، دو در ورودی هستند که مسجد را به بازار وصل میکنند. همچنین این مسجد از قسمت هایی همچون شبستان گنبددار قدیمی، چهلستون، محراب، کتیبه ها، حجره های قدیمی اطراف صحن مسجد و قسمت های نوساز اطراف صحن تشکیل شده است.
حجره هایی که در اطراف صحن مسجد جامع ارومیه قرار دارند براساس کتیبه موجود در آنها، مربوط به سال 1184 هجری قمری، یعنی اوایل دوره زندیه هستند. علاوه بر این بخش های تاریخی، فعالیتهای گسترش و نوسازی نیز که مربوط به دو دهه اخیر است، در اطراف مجموعه مسجد به چشم میخورد.
شبستان مسجد که در واقع هسته اولیه بنا را تشکیل میدهد، پلانی مربع شکل به اضلاع ۶.۱۰ متر دارد که با گوشه سازی هایی به فرم فیلپوش و تبدیل پلان چهار ضلعی به هشت و شانزده، گنبد آجری به ارتفاع داخلی ۵.۱۶ متر بر آن استوار شده است. آنچه که از ویژگی های معماری سلجوقی در این بنا بارز بنظر می رسد، تبعیت از الگوی پلان چهار طاقی، توجه به استحکام بنا و استفاده از مصالح مقاوم در ساخت بناست.
چهلستون پس از شبستان گنبددار، قدیمی ترین بخش کالبد موجود مسجد جامع ارومیه می باشد. پلان چهلستون مستطیلی به ابعاد ۱۳×۴۶ متر می‌باشد که ۱۸ ستون سنگی در دو ردیف نه تایی پلان این قسمت را به سه ناو تقسیم کرد و ۳۰ گنبد پوششی آجری بر روی آنها استوار گشته است. به احتمال زیاد ساختمان این قسمت مربوط به دوره ایلخانی است و در دوره صفویه مورد مرمت قرار گرفته است.
این مسجد تماما از آجر ساخته شده است که یکی از ویژگی های بارز آن است. در قسمت های مختلف این بنا از آجرهای متفاوت استفاده شده است به طوری که نوع آجر های به کار رفته در گنبد و شبستان با آجر های به کار رفته در قسمت صحن مسجد کاملا متفاوت است. تزئینات و گچبری های به کار رفته در صحن و شبستان این مسجد از زیبایی چشم گیری برخوردار است.
چطور به مسجد جامع ارومیه برویم ؟
مسجد جامع ارومیه در میان خیابان اقبال و مجموعه بازار قدیمی محصور می‌باشد و در جنوب شرقی شهر ارومیه واقع شده است. چنانچه از قرائین مشهود است این بنای تاریخی در محله قدیمی و تجاری قرار داشته که بعدا بر اثر نوسازی شهر ترکیب بافت‌های مجاور آن تا حدی دستخوش تغییر و تحول شده است.
به علت عملیات نوسازی شهر چنان که از بقایای آثار باقی مانده مشهود است بیشتر مناطق تجاری محدوده مسجد غیر از بازار قدیمی فعلی تخریب و تبدیل به خیابان و مغازه های نوساز شده است مانند خیابان های عسگر آبادی، امام، مهاباد و اقبال که در این خیابان ها شمار محدودی از اماکن قدیمی باقی مانده و اکنون مسجد با دو باب ورودی به راسته سنگ تراشان و بازار عطاران که به صحن بزرگ آن منشعب می شود به بیرون راه دارد و از مهمترین عناصر بافت تاریخی بازار ارومیه بشمار می رود.
آدرس: ایران، استان آذربایجان غربی، ارومیه، خیابان امام، مجاور بازار ارومیه
هزینه ورودی: برای گردشگران داخلی ۳۰۰۰ تومان و برای گردشگران خارجی ۲۰۰۰۰ تومان
مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:
- آشنایی با بهترین سوغات ارومیه | Urmia
- آشنایی با پارک ملی دریاچه ارومیه | Urmia
- بوکان، شهری تاریخی در آذربایجان غربی | Bukan
- جاذبه های گردشگری خوی ، آذربایجان غربی | Khoy
- آرامگاه شمس تبریزی در خوی ، آذربایجان غربی | Khoy
- دریاچه سد بارون در ماکو ، آذربایجان غربی | Maku
- ارتفاعات قره خاچ ماکو ، آذربایجان غربی | Maku
الی گشت