مدرسه ضیائیه یزد
در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست شما را با مدرسه ضیائیه یزد آشنا خواهیم کرد. برای آشنایی با زندان اسکندر در یزد در ادامه با ما همراه باشید.
یزد، اولین شهر خشتی جهان در مرکز ایران است که جاذبه های گردشگری بسیاری دارد و ما را مهمان تماشای کویر و تاریخ می کند. هر سال گردشگران داخلی و خارجی زیادی برای دیدن آثار خشتی به یزد سفر می کنند تا با دیدن بناهای خشتی و حال و هوای کویری، روح دیرینه خود را سیراب نمایند و شکوه و قدمت تاریخ ایران زمین را با خود به یادگار ببرند. در سالهای اخیر شهر یزد بعنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر (Alexander’s Prison) مربوط به سدهٔ ۷ است و در شهرستان یزد، خیابان امام واقع شده و این اثر در تاریخ ۲۳ اسفند ۱۳۴۶ با شماره ثبت ۷۷۰ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است. آغاز ساخت این بنای تاریخی در قرن هفتم هجری و در سال ۶۳۱ هجری قمری آغاز و در سال ۷۰۵ هجری قمری به پایان رسید.
تاریخچه
در مورد این بنا روایت‌هایی مطرح می‌باشد که قدمت ساخت آن را به زمان حمله اسکندر مقدونی به ایران نسبت می‌دهد که از این بنا به عنوان زندان استفاده می‌گردیده که بعدها تغییر کاربری داده و به عنوان مدرسه مورد استفاده قرار گرفته است.
زندان اسکندر یا همان مدرسه ضیائیه در حقیقت مدرسه‌ای است با حدود ۱۰ قرن قدمت که در محله فهادان شهر یزد در مجاورت بقعه دوازده امام واقع گردیده است. این بنا در سال ۸۳۱ هجری قمری توسط عارف معروف ضیاءالدین حسین رضی بنا گردید و در سال ۹۰۵ ه.ق توسط پسرانش مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی تکمیل گردید.
در واقع در زمان حمله ی اسکندر این بنا به عنوان یک زندان ساخته شد و مدت ها به همین عنوان از آن استفاده ی کاربری می شده است. اما در ادامه ی مسیر قدمت پر افت و خیز این بنا، زندانی که محل محبوس شدن عده ی زیادی بود، تبدیل به مکانی برای تحصیل علم و دانش افراد بسیار دیگری شد و این مدرسه از زندان به یک مدرسه تبدیل شد.
در رابطه با شهرت مدرسه ی ضیائیه یا همان زندان اسکندر باید این مورد را گفت که علاوه بر روایت های مختلفی که از آن موجود است یکی از آن ها بسیار از دیگری منطقی تر است. این روایت می گوید که چون گروهی از تبعیدیان اسکندر به یزد آمدند چندین عامل همچون ویژگی های جغرافیایی، دور‌دستی و سختی راه یافتن به یزد و دوری آن از مراکز بزرگ و پر رفت و آمد در گذشته های دور، ساخت این زندان را موجب شده است.
همچنین روایتی دیگر می گوید که زندان اسکندر در یزد در سال ۶۳۱ هجری قمری توسط یکی از عرفای مشهور که معروف به ضیاءالدین حسین رضی بنا شده است و در سال ۷۰۵ هجری قمری توسط پسرانش مجدالدین حسن و شرف‌الدین علی مورد بازسازیس و تکمیل قرار گرفته شد.
البته باز هم این احتمال وجود دارد که زندان اسکندر در واقع بقایای یکی از خانه های خاندان رضی و گنبد باقی مانده از بقعه و قبور آن ها بوده باشد. همانطور که می بینید روایات زیاد است اما چیزی که از آن مطمئن هستیم این است که این مدرسه از زندان به چنین محلی تاریخی و با قدمت تبدیل شده است.
معماری
بنای زندان اسکندر یزد ۱۸ متر ارتفاع دارد و درست کنار بقعۀ ۱۲ امام شهر خشتی جهان واقع شده است. گنبد زندان اسکندر یزد (مدرسه ضیائیه) که آن را نیز از خشت خام ساخته‌اند، بنایی با معماری آذری است. شیوه آذری یا آذربايجاني، سبکی منسوب به آذربایجان بوده که در معماری ایرانی پس از اسلام و در زمان حکومت ایلخانان بر ایران رواج یافت است و با عنوان سبک مغول یا ایرانی – مغول نیز شناخته می شود.
داخل ۴ دیوار گنبد، کتیبه هایی وجود داشته که در حال حاضر متاسفانه از این کتیبه های داخل گنبد اثر چندانی باقی نمانده است و در اثر زمان بسیاری از آنان از میان رفته اند. اما بسیاری از نشانه های آن که اطلاعات مفیدی را ببیندگان خود و باستان شناسان بدهد هنوز هم موجود است از جمله این که مشخص است که خط کتیبه ها کوفی بوده و شکل نگارش و کار کتیبه های این بنا همانند کارها و آثار گنبدی دیگر همچون گنبد هشت، مدرسه شاه کمالیه و بقعه ی فهادان می باشد.
از بخش‌های این بنا می‌توان به وجود چاهی با قطری حدود ۴ متر در وسط حیاط این مدرسه اشاره نمود که به سردابی به عمق حدود ۷ متر منتهی می‌گردد، ارتفاع گنبد این بقعه به ۲۰ متر می‌رسد و دارای گچبری‌های و تزئینات زیبائی با آبرنگ طلائی و لاجوردی بوده که بخش اعظم آن از بین رفته است.
ساخت این بنا در دو مرحله صورت گرفته است؛ در مرحله اول، گنبد خانه ی قدیمی آن همزمان با حمله مغولان، برای آرامگاه ساخته شده و مدرسه ای در کار نبوده است. در مرحله دوم و در حدود 100 سال بعد در اوایل قرن هشتم هجری قمری، ساخت یک مدرسه توسط نوه ی سازنده ی نخست گنبد، در کنار آن صورت می گیرد و سپس درگاهی از مدرسه به گنبدخانه باز می شود.
آدرس مدرسه ضیائیه یزد: استان یزد، یزد، خیابان امام، محله فهادان
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 09:00 تا 19:00
هزینه بازدید: به ازای هر نفر 2500 تومان – اتباع خارجی 15000 تومان
مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:
- دیدنی های یزد | زیباترین شهر خشتی جهان
- معرفی سوغات یزد | قسمت ۱
- معرفی سوغات یزد | قسمت ۲
- معرفی هتل داد یزد | Dad Hotel
- باغ دولت آباد یزد | مرتفع ترین بادگیر خشتی جهان
- آشنایی با خانه تاریخی لاری ها، یزد | Lariha House
- خانه ی تاریخی ملک زاده، بنای قاجار یزد | Yazd Art House
- معرفی جاهای دیدنی میبد یکی از شهرهای تاریخی یزد | Meybod
- ارگ دو هزار ساله “سریزد” را بشناسید | sar yazd
- محله فهادان یزد | محله قدیمی شهر یزد
- روستای خرانق | روستایی تاریخی در یزد