معبد آناهیتا
در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست درباره معبد آناهیتا صحبت خواهیم کرد. برای آشنایی با این بنای سنگی و تاریخی عظیم در کنگاور کرمانشاه، در ادامه با مجله تاپ توریست باشید.
معبد آناهیتا (Anahita Temple) بنای تاریخی در شهر کنگاور است که در میانهٔ راه همدان به کرمانشاه و بر سر راه تاریخی هگمتانه تیسفون قرار گرفته است. معبد آناهیتا، بزرگترین بنای سنگی ایران بعد از تخت‌جمشید است که از آثار باستانی دوران پیش از میلاد مسیح به شمار می‌آید.
این معبد که به عنوان آتشکده‌ای برای احترام و پاسداشت مقام الهه‌ی آب، آناهیتا مورد استفاده قرار می‌گرفت، پس از ظهور دین مبین اسلام در کشور ایران دچار تغییرات بسیاری شد و همین امر ابهامات زیادی را در مورد تاریخچه، معماری و نوع استفاده از بنا به وجود آورد. اما با توجه به نوشته‌ها و مستندات تاریخی، قدمت این بنای تاریخی عظیم به سه دوره هخامنشیان، اشکانیان و ساسانیان باز می‌گردد.
از دیرباز در ایران‌زمین، آب و آتش، این دو عنصر حیاتی، اهمیت فراوانی داشته‌اند و مقدس شمرده می‌شدند. دلیل این تقدس، خاصیت اقلیمی این سرزمین بوده است. از آن‌جایی که آب، مایه‌ی حیات است و ایران هم کشور به نسبت پر آبی محسوب نمی‌شده، معبدهای آناهیتا در جای جای ایران ساخته می‌شدند تا الهه‌ی آب، آناهیتا را ستایش کنند و پرآبی و آبادانی را از او بخواهند.
معبد آناهیتا، در مسیر راه همدان به کرمانشاه قرار دارد و دشت بی‌نظیر کنگاور نیز در پایین آن قرار گرفته است. این بنا باوجود اینکه آثار کمی از آن باقی مانده، پر از رمز و رازهای عجیب است و بر بالای تپه‌ای به ارتفاع 32 متر واقع شده است که چشم‌انداز جالبی از شهر را پیش رویتان می‌گذارد.
پیشینه
بنابر نوشته‌ها و مستندات تاریخی به نظر می‌رسد که اولین سنگ‌بنای این معبد در عصر هخامنشیان ساخته شد و ساخت آن تا دوران‌های بعد ادامه پیدا کرد و در دوره‌ی ساسانیان به اتمام رسید. برخی دیگر از محققین به تبعیت از نوشته‌های مورخین ایرانی و عرب سده سوم ه.ق به بعد، این بنا را کاخی ناتمام برای خسرو پرویز معرفی کرده‌اند.
عده‌ای نیز زمان ساخت آن را به اواخر سده سوم و آغاز سده دوم ق.م و عده دیگر آن را به سده اول ق.م نسبت می‌دهند. سیف‌الله کامبخش‌فرد – کاوشگر بنا – آن را به سه دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی نسبت می‌دهد و مسعود آذرنوش کاوشگر دیگر بنا، آن را کاخ ناتمامی از خسرو پرویز در اواخر دوره ساسانی می‌داند.
به دلیل گذشت قرون بسیار از ساخت معبد آناهیتا و مواجه شدن این بنای عظیم تاریخی با سیلی از سوانح طبیعی یا تخریب‌های انسانی که به صورت سهوی و یا عمدی صورت گرفته است، به طور دقیق نمی‌توان در مورد تاریخ ساخت و نوع کاربری، فضای معماری و کالبد واقعی اظهار نظر کرد. در سال ۳۷ میلادی، ایزیدور خاراکسی، جغرافیانویس یونانی در یکی از کتب خود به نام ایستگاه‌های پارتی برای اولین بار از معبد آناهیتا واقع در شهر کنگاور به عنوان معبدی متعلق به آرتمیس نام برد.
معماری
این بنا با ۶/۴ هکتار وسعت، بر پشته صخره‌ای و مشرف به دشت کنگاور ساخته شده است. «بقایای این پرستشگاه باشکوه که از بزرگترین بناهای سنگی در ایران است با بنایی چهار ضلعی مستطیل شکل در اندازه‌های ۲۰۹ در ۲۴۴ متر بر فراز تخت سنگ کم ارتفاع سیلیس آتشفشانی در شهر کنگاور در استان کرمانشاه قرار دارد.
پرستشگاه آناهیتا نیز همچون بناهایی که بر بلندی ساخته شده‌اند برگرفته از شیوه سکوسازی (صُفه سازی) است که در دشت ایران باب بوده و در دوره‌های پسین نیز بناهای مهم پرستشگاهی و برخی بناهای حکومتی روی سکو بنا می‌شده‌اند».
فراز این اثر تاریخی ردیفی از ستون‌های سنگی بر پا بوده که بلندای هر ستون ۵۴٫۲ متر است. ورودی بنا به وسیلهٔ پلکان دو طرفه در جبهه جنوبی تعبیه شده و در جبهه شمال خاوری پلکان یک طرفه راه دسترسی به این مکان را ممکن ساخته است.
معدن‌های اله دانه، باغ ملی، چهل مران، قوره جیل، رستم‌آباد و هلال احمر از معدن‌های اصلی و مورد پژوهش قرار گرفته مورد استفاده برای استخراج سنگ برای این معبد هستند. معدن سنگ چهل مران در ۲ کیلومتری باختر این بنا قرار دارد و اکنون سنگ‌های نیمه تراش میان ستون و سنگ‌های نما در سطوح معدن از همان زمان باقی مانده است.
قدمت این بنا به دوره اشکانی و ساسانی نسبت داده شده؛ نشانه‌ها و واژه‌های دوره ساسانی بر روی سنگ‌ها حکاکی گردیده است.سبک معماری بنا شیوه پارتی است.
جوی‌های سنگی آب رودخانه را میزان کرده و به طرز باشکوهی به آبگیری وسط معبد آناهیتا هدایت می‌شده است. نوع تقسیم آب و جریان آب درون معبد آناهیتا یکی از شگفتی‌های مهندسی در آن دوران است تا این عنصر مقدس را به زیباترین شکل ممکن به نمایش بگذارند.
در چهار طرف معبد آناهیتا دالان‌هایی تعبیه شده که در کف آنها جوی‌های آب به صورت رفت و برگشت آب را به وسط معبد هدایت می‌کرده است. در دو طرف بالای معبد آناهیتا سر چهار گاو در هر طرف به صورت رو به روی یکدیگر قرار دارد که در زمان آبگیری این معبد عکس سر گاوها روی آب نقش می‌بسته است.
آدرس معبد آناهیتا: استان کرمانشاه، كنگاور، خیابان شهدا
ساعت بازدید از معبد آناهیتا: همه روزه از ساعت 08:00 تا 20:00
مقاله مرتبط:
کرمانشـاه | اولین پایتخت گردشگری جهان اسلام