مسجد و سردر تاریخی جورجیر اصفهان

مسجد و سردر جورجیر

در این مطلب از مجله گردشگری تاپ توریست شما را با مسجد و سردر جورجیر در اصفهان آشنا خواهیم کرد. در ادامه همراه ما باشید.

مسجد حکیم یا مسجد جورجیر (jorjir Mosque door) یکی از باشکوهترین بناهای تاریخی عصر صفوی است که در زمان شاه عباس دوم و به شیوه معماری اصفهانی ساخته شده است. این مسجد نیز با سبک چهار ایوانه ساخته شده است و چهار ایوان در چهار ضلع اصلی آن قرار گرفته اند. این مسجد دارای چهار ورودی با تزئینات آجرکاری است. ورودی ضلع جنوبی به ورودی جورجیر شهره است.

سر در شمالی با مقرنس های کاشی کاری شده به زیبایی آراسته شده است. در این سردر کتیبه ای بر زمینه لاجوردی با خط ثلث سفید قرار گرفته است. در این کتیبه از حکیم محمد داوود به عنوان بانی ساخت مسجد و همچنین از شاه عباس دوم نامبرده شده است. در این سردر از علی بیک اصفهانی به عنوان معمار بنا یاد شده است.

مسجد در فاصله بین سال های 1067 تا 1073 ه.ق و در مدت شش سال ساخته شده است. در ضلع شمال غربی سردری موسوم به سردر دیالمه قرار داشته که در اوسط قرن چهارم هجری ساخته بوده اما متاسفانه امروزی اثری از آن باقی نمانده است. سردر جورجیر در ضلع جنوبی تنها قسمت باقی مانده از مسجدی کهنسال به نام جورجیر است و به همین دلیل به این نام شهره شده است.

این ورودی شامل یک سنگاب تاریخی و یک هشتی چشم نواز است. سردر ضلع غربی با مقرنس های آجری آراسته شده و آب نمایی در مقابل آن قرار دارد. با ورود یه داخل مسجد صحنی مرکزی که چهار ایوان آن را در بر گرفته اند در برابر چشمانتان ظاهر می گردد.

تاریخچه مسجد 

مسجد حکیم اصفهان که در یکی از محله‌های قدیمی اصفهان به نام باب الدشت و در انتهای بازار رنگرزان قرار دارد، متعلق به دوران شاه عباس دوم صفوی است. این مسجد بی نظیر همانند اکثر مساجد ایرانی به صورت چهار ایوانی و در نهایت زیبایی ساخته شده و از معماری باشکوهی برخوردار می‌باشد.

مسجد حکیم اصفهان توسط حکیم داوود، پزشک مخصوص شاه عباس صفوی، طی سال‌های ۱۰۶۷ الی ۱۰۷۳ هجری قمری بنا شده است. در گذشته در این مکان مسجدی تاریخی به نام جوء جوء وجود داشته است. پس از حمله مغول به ایران این مسجد تخریب شده و سپس در عهد صفوی به همت حکیم داوود مسجدی جدید بر روی بقایای مسجد قدیمی ساخته می‌شود.

از آنجایی که این مسجد تاریخی در محله قدیمی جورجیر و انتهای بازار رنگرزان قرار دارد به نام‌های «مسجد جورجیر» و «مسجد جامع رنگرزان» نیز شناخته می‌شود. در زمان حکومت پهلوی در سال ۱۳۱۳ مسجد حکیم اصفهان در فهرست آثار ملی ایران به ثبت می‌رسد؛ و به مرور زمان و در سال‌های مختلف مرمت و بازسازی‌هایی برای حفظ این بنای ارزشمند صورت می‌گیرد.

سردر مسجد جورجیر

یکی از قدیمی ترین بناهای تاریخی دوره دیلمی و نمونه بارز آجرکاری و گره سازی به سبک رازی از دوره سلجوقیان و قدیمی تر از گنبد تاج الملک در مسجد جامع عتیق اصفهان است.با اینکه در ساخت این سردر خیال انگیز، رنگ و لعاب کاشی به کار نبرده شده است اما زیبایی نقوش و جلال و جمالش آدمی را به وجد می آورد.

این سردر زیبا روزگاری مردمان را به درون بنایی باشکوه به نام مسجد جامع جورجیر (گور گیر) یا مسجد جامع صغیر (در مقابل مسجد عتیق یا جامع کبیر) در انتهای بازار رنگرزان هدایت می کرده است؛ مافروخی در کتاب «محاسن اصفهان» در توصیف این مسجد آورده که این بنا توسط صاحب بن عباد ساخته شده و دارای شبستان ها، خانقاه ها، کتابخانه و مدارسی بوده است. وی متذکر می شود که این مسجد، از مسجد جامع اصفهان کوچک تر، ولی از آن زیباتر و مستحکم تر بوده است.

معماری سردر

 این سبک از ری برخاسته، که از آجر در ابعاد کوچک برای ایجاد نقوش مختلف هندسی در کالبد بنا و تزیین چشمگیر استفاده می کند. در سردر جورجیر، هنر آجرکاری در بخش‌های سازه‌ای و تزئینی به قوت و استادانه در دل یکدیگر به کار رفته است.

قوش به ‌کار رفته در آن آمیخته‌ای است از طرح‌های خطی هفت شاخه، کتبیه های کوفی، طرح‌های گل و برگ، شمعدان‌های سه‌شاخه، نقوش پایه شمعدان، نقش لاله‌گون، طرح‌های هندسی، نقش‌هایی شبیه حروف عبری که هر یک هماهنگ با دیگر نقوش در جای خود قرار گرفته اند.

از مشخص ترین ویژگی سردر جورجیر یک قوس شکنج یا کنگره‌ای بزرگ یازده ‌پر آن است که در نوع خود بی همتا است. از کتیبه سردر دیلمی جورجیر که به خط کوفی گچ‌بری شده بود، در طرف راست فقط عبارت «بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم» و در طرف چپ سردر، عبارت «بالقسط‌لاالله‌الا‌هوالعزیز‌الحکیم» برجای مانده و بقیه کتیبه از بین رفته است. در نماهای خارجی طرفین سردر و در داخل طاق‌نماهای آجری آن عبارات «لااله‌الاالله»، «محمد‌رسول‌الله»، «القدره‌لله»، «العظمه‌لله»، «سبحان‌الله»، «الحمد‌لله» به خط کوفی گچ بری شده و باقی مانده است.

دسترسی

برای بازدید از این مسجد تاریخی باید به محله قدیمی جورجیر یا همان محله حکیم و خیابان عبدالرزاق اصفهان بروید. مسجد جورجیر در کوچه حکیم و انتهای بازار رنگرزان قرار دارد. برای دسترسی به این مسجد می‌توانید از خودرو شخصی و وسایل حمل و نقل و عمومی مانند اتوبوس و تاکسی استفاده کنید.