مسجد جامع یزد
در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست شما را با مسجد جامع یزد آشنا خواهیم کرد. برای آشنایی با این مسجد شناخته شده در یزد در ادامه با ما همراه باشید.
یزد، اولین شهر خشتی جهان در مرکز ایران است که جاذبه های گردشگری بسیاری دارد و ما را مهمان تماشای کویر و تاریخ می کند. هر سال گردشگران داخلی و خارجی زیادی برای دیدن آثار خشتی به یزد سفر می کنند تا با دیدن بناهای خشتی و حال و هوای کویری، روح دیرینه خود را سیراب نمایند و شکوه و قدمت تاریخ ایران زمین را با خود به یادگار ببرند. در سالهای اخیر شهر یزد بعنوان میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده است.
مسجد جامع یزد به شیوه یک ایوان در دل کویر می‌باشد و در طی حدود ۱۰۰ سال و سه دوره بنا شده‌است. پایه‌های اصلی مسجد را ساسانیان و بنای فعلی مسجد، از لحاظ شیوه معماری متعلق به دو دوره موسوم به آذری دانسته‌اند. بنای گنبد خانه متعلق به دوره ایلخانی و سر در رفیع مسجد را متعلق به زمان شاهرخ و دوره تیموری دانسته‌اند. این بنا از لحاظ خوابیدگی گنبد، سردر رفیع و بلند و همچنین کاشیکاری زیبا و منحصربه‌فرد، شهرت دارد.
مساحتی که زیربنای این مسجد را تشکیل می‌دهد، برابر با ۹۸۰۰ متر مربع بوده و متراژی حدود ۵۰۰ متر مربع نیز، قسمت‌های مربوط به کاشی، کتبیه‌ها و … را در برمی‌‌گیرد. طول مسجد جامع یزد متشکل از ۱۰۴ متر و عرض آن ۹۹ متر، است که به هفت ورودی متصل به چندین کوچه و راه خروجی ختم می‌شود.
تاریخچه
مسجد جامع کبیر یزد، یکی از شاهکارهای تاریخی ایران بوده که در هر گوشه و کنار آن، یادگارهایی از دوران گوناگون برجای مانده‌است. تاریخچه و ساخت مسجد جامع از دوران پیش از اسلام آغاز شده و پایان کار آن به دهه اخیر برمیگردد.
بر اساس اسنادی که از گذشته برجای مانده است، مدت زمان ساخت و تکمیل مسجد جامع یزد، در مدت یک قرن و در دوران‌های مختلف تاریخی انجام شده است که از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به سلطنت ایلخانی، صفویان، حکومت تیموریان، فرمانروایی آل مظفر و قاجاریان اشاره کرد.؛ چرا که هر قسمت از این بنای تاریخی به مرور زمان و توسط بانیان متعددی ساخت و مرمت شده است. به نظر می‌رسد اولین بانی این اثر حیرت انگیز، عمرو لیث صفاری است. اما مشهورترین بانی ساخت آن، علاالدوله کالنجار، است که در سالهای ۴۷۴ تا ۴۹۸ هجری شمسی به عنوان حاکم یزد، فعالیت کرده است. پس از فوت کالنجار، به همت دختران فرامرزبن علی که از خاندان کاکویی به شمار می‌آیند، بخش‌های جدیدی به بنای اصلی مسجد اعظم اضافه می‌شود.
معماری
سبک معماری این بنا به شیوه آذری است. این بنا مشتمل بر یک ایوان رفیع، گنبدخانه، دو شبستان تابستانه در طرفین آن دو گرم خانه در ضلع شرقی و غربی و یک صحن بزرگ مستطیل شکل و دو پایاب است.
مسجد دارای شش ورودی است که در اضلاع مختلف بنا واقع شده اند. ورودی اصلی که در ضلع شرقی مسجد واقع شده دارای سردر رفیع و نیز کتبیه های کاشی معرق است و دو مناره نیز بر آن استوار گردیده است. این سردر زیبا در زمان شاهرخ تیموری به بنا اضافه شده و بر آن تزیینات و کاشی معرق با نفوش گره چینی و اسلیمی کار شده است. بخش اعظم این آثار به مرور زمان تخریب شده بود در تعمیرات هیئت حامیان بازسازی می شود.
ورودی مذکور به یک هشتی (کریاس) با سقف گنبدی گشوده می شود که این فضا را می توان موزه کتبیه ها نامید زیرا که انواع کتبیه های سنگی و کاشی که بر وقفنامه و فرامین حکومتی در دوره های مختلف درج شده، منصوب است.در ضلع غربی بنا درست مقابل ورودی مذکور قرار گرفته و آن هم به یک هشتی گشوده می شود که نمای این درگاه با کاشی کاری جدید تزیین یافته است. ورودی دیگر مسجد در ضلع شمالی و درست روبه روی ایوان قرار دارد. این ورودی متصل به یک کریاس است و سردر آن با کتبیه های قرآنی و تز یینات کاشی معرق جدید تزیین یافته است.
این مسجد به چند دلیل حایز اهمیت است: نخست آن که قدیم‌ترین نمونه معماری است که طی قرن نهم هجری قمری، در معماری مذهبی ناحیه یزد از آن تقلید شده‌است؛ این طرح مرکب از یک مقصورهٔ گنبددار و یک شبستان مستطیل بلند و کشیده‌است. چهارگوش بودن پلان مسجد برگرفته از الگوی معماری کعبه است. بنایی کاملا قدسی و متعالی در اسلام دارد و به عنوان نمادی کیهانی در الگوهای معماری مسلمین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
به نقل از استاد پیرنیا این گنبددارای دوپوسته می‌باشد که پوشش درونی گنبد که متناسب با اقتضائات فضایی و اجرایی معماری داخلی مسجد شکل می‌گیرد، شرایطی را به وجود می‌آورد که با پوشش بیرونی که متناسب با اقتضائات بیرونی شکل می‌گیرد، متفاوت است. دیگر ویژگی مهم بنا کاربرد وسیع تاق‌های سراسری (تاق و تویزه) در شبستان‌هاست که با کاشی معرق همراه است. نکتهٔ قابل توجه دیگر در ساختمان مسجد جامع یزد، مسئله ایجاد روشنایی غیر مستقیم به وسیله انعکاس نور از گچ سفید گنبد و دیوارهاست. همچنین تزیینات داخل و خارج گنبد، نمای خارجی- داخلی ایوان اصلی و محراب زیبای آن که از قسمت‌های مهم مسجد به‌شمار می‌رود، بی‌نهایت ارزنده و جالب است. نحوه شکل‌گیری مسجد: مسجد فعلی برجای سه مسجدی بنا شده که درقرون متمادی، در جوار یکدیگر ساخته‌اند. این سه نهایتا در دوره قاجاریان به مسجدی واحد با صحن وسیع تبدیل شده است.
کتیبه تاریخی بنا
در هشتی ورودی شرقی بنا، کتیبه‌ای از کاشی که در آن متن وقفنامه مسجد آمده به تاریخ ۷۶۵ ه.ق است؛ و این قدیمی‌ترین تاریخ ثبت‌شده در بنا است. دیگر لوح‌ها سنگی و کتیبه‌های کاشی این هشتی به تاریخ ۷۷۰، ۷۷۷، ۸۲۰، ۸۶۳، ۸۷۵ و ۹۴۷ ه.ق هستند.
ویدئو مسجد جامع یزد
آدرس مسجد جامع یزد: استان یزد، یزد، خیابان امام خمینی، انتهای خیابان مسجد جامع، محله دروازه شاهی، در نزدیکی مجموعه امیرچخماق
ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 08:00 تا 20:00 (جمعه ها بسته است).
هزینه بازدید: بازدید از این مسجد رایگان است.
مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:
- دیدنی های یزد | زیباترین شهر خشتی جهان
- معرفی سوغات یزد | قسمت ۱
- معرفی سوغات یزد | قسمت ۲
- معرفی هتل داد یزد | Dad Hotel
- باغ دولت آباد یزد | مرتفع ترین بادگیر خشتی جهان
- آشنایی با خانه تاریخی لاری ها، یزد | Lariha House
- خانه ی تاریخی ملک زاده، بنای قاجار یزد | Yazd Art House
- معرفی جاهای دیدنی میبد یکی از شهرهای تاریخی یزد | Meybod
- ارگ دو هزار ساله “سریزد” را بشناسید | sar yazd
- محله فهادان یزد | محله قدیمی شهر یزد
- روستای خرانق | روستایی تاریخی در یزد