آب انبارهای قزوین
در این مقاله از وب سایت گردشگری تاپ توریست شما را با آب انبارهای قزوین آشنا خواهیم کرد. در ادامه مطلب همراه ما باشید تا درباره این آب انبارهای تاریخی در دل شهر قزوین بیشتر بدانید.
استان قزوین با ثبت بیش از یک هزار اثر تاریخی که ۱۲ درصد بناهای تاریخی کشور را شامل می شود در این زمینه در رتبه نخست کشوری قرار دارد که یکی از جاذبه های تاریخی و طبیعی استان، آب انبارهای آن است. کمبود آب در قزوین سابقه طولانی داشته و حتی ناصرخسرو در سفرنامه خود به آن اشاره کرده است. در قرن پنجم هجری، افراد خیر برای رفع کم آبی شهر اقدام به حفر قنات کردند، اما چون باز هم در تابستان کم آبی به وجود می‌آمد، مردم ثروتمند و خیر در محلات مختلف به ساخت آب انبار می پرداختند.
آب انبارهای قزوین در حال حاضر نیز به علت شیوه ساخت بی نظیرشان، به عنوان مهمترین جاذبه‌های گردشگری این استان به‌شمار میروند. ساخت و وقف بیش از ۱۳۰ بنای شکوهمند و پرهزینه برای انباشت و ذخیره آب در شهری که از دیرباز به کم‌آبی شهرت داشته، افزون بر هزاران آب انبار خانگی و ده‌ها آبگیر کاروانسراهای شهری برای استفاده مسافران، قزوین را امروزه به شهر آب‌انبارها معروف کرده است.
معماری شگفت‌انگیز آب انبارهای قزوین که هر یک پلانی جداگانه و متفاوت دارند، از تزیینات هنری چشم‌گیری برخوردارند و این مهم آب‌انبارها را به مهمترین جاذبه‌های گردشگری شهر قزوین تبدیل کرده است.
در نگاه اول چنین به نظر می رسد که طرح آب انبارها با توجه به بعضی از محدودیت ها از جمله ساخت عناصر آن در زیر زمین تنوع ندارد در حالی که با بررسی نقشه کلی و عناصر مختلف آن چون پلکان و پاشیر در نمونه های مختلف آب انبارها به خوبی می توان تنوع در نقشه و عناصر آن را مشاهده کرد.
مهمترین آب انبارهای قزوین
آب انبار سردار بزرگ
آب انبار سردار بزرگ قزوین، بزرگترین آب انبار تک گنبدی ایران است و در خیابان راه آهن این شهر قرار دارد. بانیان این بنا محمد حسن خان و محمد حسین خان سردار از امرای فتحعلی شاه قاجار بودند. این آب انبار دارای سردری رفیع با قوس جناغی است و راه شیر آب انبار، پنجاه پله سنگی دارد و برای دسترسی به آب باید دوازده و نیم متر پایین رفت.
مخزن آب آن مربع شکل و به ابعاد تقریبی ۱۷ متر است که مصالح به کار رفته در جرزهای آن، شفته آهک با روکش ساروج (مخلوطی است از آهک و خاکستر یا ریگ که در آب به مرور جذب انیدرید کربنیک کنند و آهکش به صورت سنگ آهک که محکم و پایدار است در می آید و از آن در جهت ساختن بنا استفاده می کنند که قطر آنها در حدود سه متر است.
گنبد عظیم آب انبار، آجری و در بالاترین قسمت آن بادگیری قرار دارد و ارتفاع بلندترین نقطه آن تا کف آب انبار، حدود ۲۸.۵ متر و حجم مخزن این آب انبار سه هزار و ۶۰۰ مترمکعب است.
آب انبار سردار کوچک
این آب انبار مقابل مسجد و مدرسه سردار در خیابان تبریز شهر قزوین قرار دارد و از بناهای ساخته شده توسط برادران «سردار» از امرای فتحعلی شاه قاجار درسال ۱۲۲۹ هـجری قمری است.
سردر آب انبار، مزین به کاشی کاری و داخل ورودی آن دارای رسمی بندی و کتیبه ای از سنگ مرمر به خط نستعلیق است و راه شیرآب انبار ۳۶ پله دارد و مخزن آب انبار به صورت مربع و به ابعاد تقریبی ۲۰ متراست.
در مرکز این مربع، ستون عظیمی با قطر چهار متر قرار دارد و پوشش آب انبار را چهار گنبد خفته تشکیل می دهند که در مرکزهر یک، بخارکش کوچکی قرار دارد که گنجایش مخزن آب انبار، حداکثر سه هزار ۸۰۰ مترمکعب است و از این نظر بزرگترین آب انبار شهر محسوب می شود.
آب انبار زنانه بازار
اين آبگير توسط مرحوم حاج ملا عبدالوهاب از علماي بنام دوره قاجار قزوين در كنار مسجد سلطاني بنا شده و ورودي آن از مسگر بازار است. راه شير ۴۳ پله اي آن پوششي از طاق آهنگ دارد و فاقد تزيينات است.
مخزن كه كنجايش ۲۳۵۰متر مكعب آب را داراست به شكل مستطيل بوده و در وسط آن چهار ستون معظم كار نگهداري سقف را كه از ده گنبد كوتاه تشكيل شده انجام مي دهند. پنج بادگير مرتفع و پلكاني باريك در مخزن براي لايروبي كه به شبستان شمال غربي مسجد راه دارد از ويژگي هاي اين آب انبار محسوب مي شوند.
آب انبار مسجد جامع
آب انبار مسجد جامع در جلوخان مسجد جامع شهر قزوین واقع و بنابر کتیبه ورودی آن در زمان سلطنت «شاه سلیمان صفوی» ساخته شده است. سر در آب انبار دارای طرحی ساده و فاقد هرگونه تزئین است و راه شیرآب انبار دارای ۳۷ پله سنگی و مخزن آن گنجایش ۱۸۰۰ مترمکعب آب را دارد و جنس دیواره های آن از شفته آهک به قطر ۴۰.۲ متر است.
آب انبار حاج کاظم
این آب انبار در سال ۱۲۵۶ هـجری قمری بنا شده و زیباترین آب انبار شهر قزوین محسوب می شود و دارای سردری زیبا، مزین به کاشی و طاق رسمی بندی و کتیبه سنگی و راه شیر آب انبار دارای ۳۳ پله با سقفی با قوس جناغی همچنین مخزن مستطیل شکل آب انبار با شفته آهک و آجر ساخته شده است. از ویژگی های دیگر این آب انبار، وجود دو بادگیر به ارتفاع هشت متر با تزئینات کاشی کاری است این آب انبار در انتهای خیابان تبریز قرار دارد.
آب انبار حکیم
آب انبار حکیم در انتهای بازارچه سپه شهر قزوین واقع شده و بانی آن حاج میرزا آقای حکیم است که دارای سردری زیبا با رسمی بندی است و در کتیبه آن تاریخ ۱۲۴۴هـجری قمری آمده است. راه شیر آب انبار ۳۵ پله سنگی دارد و مخزن آب انبار از شفته آهک با روکش ساروج ساخته شده و گنجایش آ ن در حدود ۹۰۰ مترمکعب است که در مقابل سر در این آب انبار، سقاخانه ای هم زمان با آب انبار شکل گرفته است.
آب‌انبار ملاوردیخانی
در قسمت شمالی مسجد و مدرسه ملاوردیخان، آبگیری است که به گواهی کتیبه نستعلیق ممتاز مرمرین آن در سال ۱۱۷۷ بنا شده و به سال ۱۲۵۱ مرمت گشته است، بانی اول و دوم آن مولاوردیخان نام داشته است؛ خان اول معاصر کریم‌خان زند و خان دوم نواده وی بوده است؛ ترکیب متناسب سنگ و کاشی در تزیین سردر این آب‌انبار فوق‌العاده چشمگیر است.
آب انبار آقا
این آبگیر که از آثار دوره قاجاری است در خیابان مولوی در نزدیکی مسجد آقا قرار دارد. سردر آب‌انبار که مزین به کاشی معقلی و کاربندی است به راه‌شیر 30 پله‌ای آن می‌پیوندد. مخزن آب‌انبار آقا طرح مستطیل نامنظم دارد با دیوارهایی به قطر 2.20 متر از شفته‌آهک و روکش ساروج بنا شده گنجایش حدود ۸۰۰ مترمکعب آب را داراست.
مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:
- سوغات قزوین چیست ؟
- دریاچه اُوان الموت ، قزوین | Qazvin
- آشنایی با شهر اقبالیه در قزوین | Eqbaliyeh
- آشنایی با جاهای دیدنی تاکستان ، قزوین | Takestan
- مکان های دیدنی آبیک ، قزوین | Abyek
- معرفی شهر محمدیه ، قزوین