تپه گونسپان (پاتپه)
در این مطلب از وب سایت گردشگری تاپ توریست شما را با تپه گونسپان (پاتپه) در شهر ملایر همدان آشنا خواهیم کرد . در ادامه همراه ما باشید.
تپه گونسپان یا پاتپه، از جمله بلندترین تپه‌های باستانی ایران با ارتفاع 28 متر است و در نزدیکی ملایر در استان همدان قرار دارد. محوطه باستانی پاتپه در مساحتی به طول 138 و عرض 95 متر بیش از 6 هزار سال قدمت دارد و در 3 کیلومتری جنوب غربی شهرستان ملایر بر سر راه فرعی ملایر – بروجرد واقع است. این تپه به دوره‌های مختلف از جمله دوره مادها تعلق دارد و از یادگارهای از عصر آهن تا دوران قاجاریه است که در معرض نابودی قرار گرفته است. با احداث سد مخزنی کلان ملایر، در حدود 20 محوطه و تپه کوچک و بزرگ در معرض نابودی قرار گرفتند. تپه گونسپان یکی از آنها است که به دلیل آبگیری و ذخیره آب‌های بارانی، حدود 20 متر آن در زیر آب قرار گرفته است.
دوران پیش از تاریخ
تپه گونسپان دارای لایه‌هایی از عصر مفرغ به ضخامت ۵ تا ۸ متر است که معرف فرهنگی خاصی بنام فرهنگ یانیق است (این فرهنگ نام خود را از تپه‌ای در آذربایجان که به همین نام مشهور است گرفته و ضخامت این دوره تاریخی درتپه یانیق حدود یک متر است).
دوران ماد
در این تپه آثاری از دوران مادها وجود دارد. در این تپه بقایای ساختار عظیم خشتی از دوره ماد وجود دارد. ارتفاع برخی از دیوارها تا ارتفاع حدود ۵ متر نشان دهنده اهمیت و ارزش این بنا در دوره ماد بوده است. کاوشگران در زیر لایه‌های اشکانی موفق به شناسایی بافت معماری منسجم خشتی شدند که در تمام تپه گسترده‌است و به عصر آهن ۳ (دوره ماد و شاید اوایل هخامنشیان) تعلق دارد.
دوران اشکانی
در این تپه یک دژ بزرگ با معماری لاشه‌سنگ از دورهٔ اشکانی که باروی ستبر خشتی در گرداگرد آن است، یافت شده است. معماری بسیار مستحکم، دیوارهای سنگی و باروی سترگ خشتی به همراه فراوانی سفال‌های نوع جلینگی (کلینکی) نشان از رونق دژ در روزگار آبادی می‌داد یک دیوار قطور به قطر ۳ متر با ملات گل و خشت‌های چینه‌ای ۴۳ در ۴۳ با ضخامت ۱۰ سانت و همچنین خشت‌های چینه‌ای ۳۷ در ۳۷ با همان ضخامت کشف شده‌است که نشان از استحکام این دژ در دوره اشکانی دارد.
دوران زندیه
محل تولد کریمخان زند در قلعه روستای پری در حدود ۲۰ کیلومتری این تپه می‌باشد؛ و در این تپه آثاری نیز از دوران زندیه یافت شده است. باستان شناسان در پاتپه به یک سیستم زه‌کشی دست یافتند که با کانال‌کشی و ایجاد تنبوشه استفاده می‌شده است کانالی که آب به آن سرازیر می‌شده، آجرچینی شده و کف آن نیز با نوعی ملات آهک و ماسه برای انسجام پوشش داده شده بود و معماران آن پس از ایجاد کانال‌های انتقال آب‌های هرز، شروع به ساخت اتاق‌های قلعه کردند. به‌نظر می‌رسد این سیستم راهی برای خروج آب‌های اضافی از سطح قلعه بوده و آب اضافی را از روی پشت بام‌ها عبور می‌داده‌است تا با عبور از تنبوشه به کانالی که در قسمت شرقی پاتپه قرار دارد، سرازیر گردد آثار این سیستم را که با گذشتن از روی پشت بام‌ها با تنبوشه تا سطح زمین ادامه می‌یابد، تا جلوی قلعه به دست آورده‌اند.
الی گشت