قلعه سه ‌کسان

قلعه سه ‌کسان که با نام قلعه سه کسون نیز شناخته می‌شود، در جنوب غربی دره شهر و روی ارتفاعات صخره‌ای حد فاصل ارتفاعات کبیرکوه و دشت دره‌ شهر قرار دارد. این قلعه یکی از بزرگ‌ترین و گسترده‌ترین قلعه‌های دوره ساسانی-اسلامی در منطقه به‌شمار می‌رود که دسترسی به آن بسیار مشکل بوده است.

مصالح ساخت قلعه قلوه سنگ و گچ هستند و دیوارها برای امنیت بیشتر و دسترسی سخت‌تر، روی صخره‌ها ساخته شده‌اند. همچنین این قلعه دارای آب‌انباری کنده‌کاری شده در صخره‌ها بوده است.

قلعه پور اشرف (شیخ مکان) دره شهر

این بنا بیش از 150 سال قدمت دارد و به میر سید محمد خان پور اشرف تعلق داشته است. در حال حاضر قسمت های اعظم بنا فرو ریخته، ولی آثار کلی ساختمان هم چنان محفوظ مانده. در سمت باختر داخل تنگه و در دست اندازهای کوه، حصاری محکم از قلوه سنگ وگچ، با ظرافتی خاص احداث شده است. مشخصات معماری بنا و مصالح به کار رفته در آن نشان می دهد که قلعه از آثار دوره قاجار است.

در میان تنگه و در مقابل قلعه شیخ، در مسیر جریان آب رودخانه، بقایای یک آسیاب آبی بر جای مانده است که گفته می شود در زمان های گذشته قابل استفاده بوده ولی در حال حاضر تخریب شده است. این اثر به اواسط دوره اسلامی و شاید قبل از آن مربوط باشد. این دژ مستحکم از سمت غربی به دیواره کوه تکیه زده و دیواره شرقی آن با سنگ و گچ تا بالاتر از سطح بام قلعه بنا شده است.

دیوار دژ دارای چند کنگره و دژ دیده بانی می باشد و برای تنگه و دیواره محافظ خوبی به شمار می آید. ارتفاع دیوار دژ از بلندترین نقطه 5/14 متر است. دژ چهار اتاق و تنها یک در ورودی از ضلع شمالی دارد. از پشت بام دژ 17 پله از کوه کنده شده که به انتهای جنوبی دیوار شرق و محل دیده بانی منتهی می شود. این دریچه دیده بانی دایره ای شکل است و از آنجا معبر و تنگه به خوبی قابل مشاهده است.

 انبارهای تاریخی روستای زید دره شهر

به زید که رسیدید دره های بزرگ و شگفت انگیز روستا اولین جایی است که به شما خوش آمد می گویند و شما را به طبیعت دیدنی این روستا دعوت می کنند. در این دره ها که تعداد آنها به 5-6 دره می رسد، صخره هایی را روبروی هم می بینید که در دل آنها، انبارهایی برای ذخیره گندم ساخته شده است. انبارهای تاریخی دیگر هم در کنار این انبارها خواهید دید که مخصوص ذخیره نمک هستند و به کمی دورتر از انبارهای گندم ساخته شده اند.

این انبارها طوری طراحی شده اند که گندم‌ها را تا سه سال به خوبی نگه دارند بدون آنکه فاسد شده و از بین بروند. تعداد این انبارها در روستا به 30 عدد می رسد و مهم ترین انگیزه زیدی ها از ساخت این انبارهای صخره ای، بعد از حفظ و نگهداری گندم سالم، محافظت آنها از دست راهزنان بوده است. اوج ساخت و ساز و کاربرد این انبارها به دوران اسلامی به خصوص صفویه و قاجاریه برمی گردد.