خانه لاری ها
سرزمین یزد جلوه‌هایی از باشکوه‌ترین و درخشانترین میراث فرهنگی و تمدن کهن ادوار مختلف تاریخی ایران را در خود جای داده است. تاریخ سکونت انسان در این خطه از هزاره سوم پیش از میلاد فراتر رفته است، به طوری که در عهد پیشدادیان طوایف در حال کوچ از بلخ به پارس، این سرزمین را یزدان، نامیدند و از آن زمان به بعد یزد محل عبادت شد.در ادامه مطلب همراه تاپ توریست باشید تا درباره این خانه ی تاریخی بیشتر بدانید.
خانه لاری ها از مجموعه بناهای تاریخی متعلق به دوران قاجاریه شامل شش باب خانه با فضاهای کاملاً معماری ویژه خانه‌های کویری می‌باشد.این خانه در سال ۱۲۸۶ قمری ساخته شده مالک آن حاج محمد ابراهیم لاری بوده است. سابقا بعنوان خانقاه نعمت اللهی از آن استفاده می‌شد.مساحت آن حدود ۱۷۰۰متر وزیر بنائی معادل ۱۲۰۰متر مربع را داراست. درها، پنجره‌ها ، ارسی ها و اتاقهای آئینه کاری و نقاشی شده آن یکی از نمونه‌های زیبا و عالی خانه‌های اعیانی قرن سیزدهم است.
معماری خانه‌ی لاری‌های یزد
در سبک معماری یزد، حفظ حریم خانواده به عنوان اصلی مهم و ضروری در نظر گرفته می‌شود. معماران و سازندگان عمارات اصیل و تاریخی در این استان کویری، آنها را به گونه‌ای بنا کرده‌اند که هیچ غریبه‌ای نتواند داخل آن را بدون اجازه‌ی صاحب‌خانه از نظر بگذراند. فضاهای گوناگون اطراف حیاط خانه‌ها به گونه‌ای طراحی و ساخته شده‌اند که درک عمیق و واقعی نسبت به معنای حقیقی محرمیت در فضاهای ایرانی به چشم می‌خورد.در واقع می‌توان اینگونه بیان کرد که تمامی خانه‌های قدیمی و اصیل ساخته شده در این شهر، اگرچه خطوط مالکیت آنها تنها مرز بین خانه‌ها نمی‌باشد و در ارتفاع نیز همبستگی و در هم تنیدگی در فضاهای بین دو ملک وجود دارد ولی فرهنگ زیستی مردمان یزد با نهایت حرمت‌گذاری بر فضاهای زندگی دیگران بوده و نوع خانه‌ها نیز به گونه ای است که این امکان را برای حرمت‌گذاری فراهم می‌کند. افراد ساکن در آن، با خیالی آسوده به زندگی و گذران اوقات خود می‌پرداختند.
این بنای تاریخی سه حیاط و شش در دارد، ایوان ها، تالارها و اتاق ها همراه با یک هشتی بنا را تبدیل به خانه اعیانی کرده است. خانه لاری‌ها دو قسمت اندرونی و بیرونی دارد، حیاط در مرکز و قسمت های اعیان نشین در دور تا دور حیاط قرار دارند. در شمال غربی حیاط، یک هفت‌دری هست و در مقابل آن دیواری تراش خورده قرینه اتاق هفت دری قرار دارد. در بخش شمال شرقی، یک پنج دری و یک سه دری هست. ساختار حیاط میانی باعث شده از بیرون مجموعه‌ای زیبا و متقارن از طاق نماها را ببینیم.
حیاط های خانه لاری ها
برای این مجموعه یک حیاط بزرگ و مستطیلی به عنوان حیاط اصلی در نظر گرفته شده است. یک قسمت از این حیاط مرتفع تر بوده و در بین آن یک ایوان بزرگ قرار گرفته است. این نوع استفاده از فضا برای فصول مختلف سال برای ساکنین راحتی بسیاری را فراهم می کرده؛ چراکه در یک قسمت، در فصول گرم سال فضای خنکتر تر و به دور از تابش نور خورشید در اختیار ساکنین قرار میداده، و در یک قسمت دیگر در روزهای سرد سال محلی آفتابگیر محسوب می شده است. برای زیبایی این عمارت تمامی اتاق ها رو به حیاط ساخته شده اند و دربهایی همچون انبار و یا اسطبل در گوشه ای و دور از دید قرار گرفته اند.
حیاط کوچک تر ، ایوانی با نمایی بلندتر از دیگر نماها داشته و در مقابل آن یک پنج دری قرار دارد.حیاط سوم بنا ، یک طبقه بلندتر از حیاط دوم است و فضاهای اطراف آن ارتباط کمی با دیگر بخش های خانه دارد.به این ترتیب، این حیاط ، بخشی کاملا مستقل از خانه است.در قسمت جنوب شرقی نیز در کنار حیاط و رو به آن اتاق هایی قرار دارند ، در پشت این اتاق ها ، اتاق های دیگری که مختص به کارهای خدماتی می باشد قرار گرفته است.
اتاق های شمالی برای زمستان و اتاق های جنوبی که شامل تالار و بادگیر است در فصل تابستان مورد استفاده قرار می گیرند، در واقع ساکن ها یک ییلاق و قشلاق کوچک را هر ساله تجربه می کنند.خانه لاری های یزد، بیست و دو اتاق دارد، اتاق ها عموما با سنگهای مشبک کاری شده تزیین شده اند، گچ بری ها با رنگ بنفش برجسته شده اند، سقف مسطح اتاق ها با تیرهای چوبی ساخته شده است که روی آنها گچ کاری به شیوه توفال کاری انجام شده است، نقش و نگارهای آن همگی گل و بوته هستند. در بین اتاق ها به دنبال اتاق پنج دری باشید که یکی از تماشایی ترین و زیباترین اتاق های خانه لاری ها به شمار می رود. اتاق های سه دری برای بچه ها و اتاق های پنج دری برای بزرگتر ها ایجاد شده است.
ایوان معروف خانه لاری ها
یکی از دلایل اهمیت ایوان بزرگ خانه ، اتاق ها و گوشوارهایی است که در دو طبقه و در اطراف آن قرار گرفته اند.درب ها و پنجره های این اتاق ها به ایوان باز می شوند ودر پشت ایوان ، بادگیر بلندی قرار گرفته که از داخل حیاط به خوبی دیده می شو د، اما برخلاف معمول، که بادگیرها در آن زمان ، در محور اصلی حیاط قرار می گرفتند ، این بادگیر در گوشه ایوان واقع شده است.
سرداب ها یا انبارهای خانه با پلکان هایی به سطح حیاطها یا راهروهای متصل به حیاط ها مرتبط می شوند. نکته قابل توجه اینکه فضاهای زیرزمین خانه بسیار پراکنده و جدا از هم اند و به ندرت دو فضای قابل اعتنای آن با یکدیگر مرتبط اند. به این ترتیب شاید این فضاها را نتوان طبقه ای مشخص دانست؛ و شاید درست تر آن باشد که آنها را بخشی از عرصه ها و فضاهای فوقانی شان به حساب آورد که به زیرزمین گسترش یافته اند.
این مجموعه همجوار بناهای تاریخی چون مدرسه ضیائیه یا زندان اسکندر ، بقعه سید گلسرخ و برج و با روی یزد است که جمعاً شش هزار متر مربع وسعت داردخانه لاری ها به شماره ثبتی ۱۸۳۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده‌است.
ساعت بازدید
از ساعت ۸ صبح تا ۱۹ و ۳۰ دقیقه می‌توانیم از این خانه دیدن کنیم.