دریاچه تخت سلیمان
در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست شما را با دریاچه تخت سلیمان آشنا خواهیم کرد. برای آشنایی با این دریاچه تاریخی و نشان تمدن های ایران در ادامه با ما باشید.
دریاچه تخت سلیمان در استان آذربایجان غربی و 42 كيلومتري شمال شرقي شهرستان تكاب واقع شده است. این دریاچه تاریخی و پر رمز و راز عجایب و داستان ها و افسانه های زیادی را در دل خود دارد. دریاچه ای بیانگر شکوه تمدن های مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و … که قطعا ارزش بازدید دارد.
محوطه ای باستانی در شمال شرقی تکاب از 1600 سال پیش میزبان سازه هایی مقدس در میان حصارهای خود بوده است. بهرام پنجم ساسانی این محوطه را همچون یک شهر بنا نهاد و 70 سال پس از وی، قباد اول به گسترش بناهای آن پرداخت تا اینکه در زمان خسرو انوشیروان ساسانی به اوج عظمت خود رسید.
اقوامی همچون مادها، هخامنشیان، اشکانیان، ساسانیان و مغولان هریک در دورانی اطراف این دریاچه زیسته‌اند و در نهایت دریاچه شاهد تاریخ بسیاری از این اقوام بوده است. این‌جا را محل تولد زرتشت می‌دانند و آتشکده بزرگ آذرگشنسپ در آن بنا شده بوده که آتش جاودان این معبد تا هفت قرن فروزان باقی می‌ماند. آتشکده آذرگشنسپ یکی از سه آتشکده مقدس زرتشتیان و نماد قدرت آیین زرتشتی به‌شمار می‌رفته است.
باوری عامیانه نیز این شهر را محل سکونت سلیمان نبی می داند و به این موضوع اشاره دارد که نیروهایی فرازمینی به دستور حضرت سلیمان سازه هایی عظیم را در آنجا بنا نهاده اند که انسان از عهده ی ایجاد آنها بر نمی آید. این مجموعه در سال 1316 با شماره 318 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. همچنین نام این اثر در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز به چشم می خورد.
نامگذاری دریاچه
این دریاچه و مجموعه بناهای اطرافش به تخت سلیمان شهرت دارند. این نام تقریبا نامی جدید به شمار می رود و این محوطه در طول تاریخ به نام های دیگری خوانده می شده است. گنزک یا کنزک، گنجک، گنزه، جیس، جنزه، گنجه، گزن و گنگ از جمله نام های این مجموعه بوده اند. این مجموعه باستانی به ارمنی گنزکا یا کادزا، به سریانی گنذزک یا گنژگ، به یونانی گنزکا، گادزاکا و گادزا، به عربی جزن، جزنق و شیز، در شاهنامه چیچست، در اوستا چئچست و به مغولی ستوریق خوانده می شده است.
با وجود تمام نام های متفاوتی که بر این شهر گذاشته اند امروزه تنها نام تخت سلیمان باقی مانده است و همه آن را به این نام می شناسند. دلیل این کار می تواند باور به زیستن حضرت سلیمان و ساخته شدن این مکان توسط وی باشد اما دلیل محتمل تر این است که در زمان حمله ی اعراب به منظور جلوگیری از تخریب این مجموعه که مجموعه ای مرتبط به دین زرتشت بود این نام را بر آن نهاده اند. همان گونه که در تاریخ آمده است در زمان حمله ی اعراب آنها سازه های مرتبط به ادیان دیگر را از بین می بردند.
ویژگی های دریاچه
طول دریاچه ۱۱۰ متر است و عرضی به طول ۸۰ متر دارد. آبی که از چشمه کف دریاچه می‌جوشد در ابتدا ۴۰ درجه سانتی‌گراد دما دارد اما با رسیدن به سطح دریاچه این عدد به ۲۱ درجه می‌رسد. دمای دریاچه در تمامی طول سال ثابت و بدون تغییر است.
آب چشمه رسوبی دریاچه تخت سلیمان از عمق بیش از ۱۱۲ متری و از درون زمین می‌جوشد. شاید برایتان جالب باشد بدانید که چرا عمق دریاچه اینقدر زیاد است! در حقیقت بدلیل بالا بودن رسوبات چشمه آرتزین تامین کننده آب دریاچه و در گذر زمان با رسوب شدن املاح آب، لبه‌های چشمه بالا آمده و امروزه تا این ارتفاع رشد کرده‌اند. مهمترین آثار باستانی قرار گرفته در اطراف دریاچه بقایای بجای مانده از آتشکده آذرگشنسپ و تالارهای دوره ساسانی هستند.
به‌دلیل وجود مقادیر زیادی از عناصر سخت مانند منیزیم، پتاسیم، سدیم، سولفات، کلر و کلسیم نوشیدن آب دریاچه ممکن نیست و نمی‌توان حیاتی در سطح آن و یا اعماق دریاچه پیدا کرد. دو جوی در شمال و جنوب محوطه، آب سرریز شده از دریاچه را به سوی مزارع زراعی هدایت می‌کنند. تپه‌ای که دریاچه و محوطه باستانی بر روی آن قرار گرفته‌اند ۶۲ متر ارتفاع دارد و رسوبات حاصل از چشمه کف دریاچه آن را بوجود آورده است. به‌طور میانگین هرساله ۹ میلی‌متر رسوب بر روی این تپه ایجاد می‌شود.
شکل گیری دریاچه
روایات گوناگونی درباره چگونگی جوشیدن چشمه دریاچه وجود دارند. برخی اعتقاد دارند که سلیمان پیامبر عصای خود را به زمین می‌کوبد و از محل اصابت عصا چشمه‌ای جوشان بیرون می‌آید که کم کم به دریاچه امروزی تبدیل شده است.
عده‌ای نیز بوجود آمدن دریاچه را به هرمزد پادشاه ایرانینسبت می‌دهند. می‌گویند که او پس از شنیدن خبر تولد حضرت عیسی فرستاده‌ای با پیام تبریک و سلامتی به نزد حضرت مریم می‌فرستد و او نیز کیسه‌ای خاک برای هرمزد در بازگشت به فرستاده می‌دهد. فرستاده در بین راه و در محل تخت سلیمان بیمار می‌شود و کیسه را پیش از مرگ همان‌جا دفن می‌کند. پادشاه پس از شنیدن این خبر دستور ساخت تعدادی ساختمان در این محل می‌دهد و همزمان با ساخت‌وساز چشمه‌ای از زمین می‌جوشد که مایه آبادانی محل می‌گردد.
شهری پر از گنج در اعماق دریاچه
افسانه های دریاچه تخت سلیمان پر رمز و راز یکی دوتا نیستند. داستان های زیادی در بسیاری محافل بر سر زبان هاست که این پدیده را بسیار پیچیده تر از یک دریاچه ی معمولی نشان می دهد. مشهورترین افسانه وجود گنج های بیشمار در اعماق دریاچه است. گنج هایی با ارزش بی پایان که در طول تاریخ به دریاچه انداخته شده و پنهان شده اند. داستان هایی که بسیاری را به سوی این دریاچه کشانده است اما باید توجه داشت که دسترسی به گنجی این چنینی چندان بی خطر به نظر نمی رسد.
این شهر افسانه ای در زیر دریاچه، اشیاء بسیاری را در خود جای داده است که نشانه هایی از آنها وجود دارد. جالب است بدانید در هیچ یک از ادوار تاریخی نشانی از پیدا شدن این گنجینه ها وجود ندارد و با توجه به در دسترس نبودن عمق دریاچه و عدم جستجوی مناسب می توان انتظار داشت که هنوز هم بتوان نشانی از آن پیدا کرد.
باورهایی درباره ی دریاچه تخت سلیمان
- برخی بر این باورند که حضرت سلیمان در این نقطه عصای خود را بر زمین می کوبد و در نتیجه ی آن چشمه ای جوشان پدید می آید. این چشمه ی جوشان در گذر زمان به دریاچه ی کنونی تبدیل شده است.
- عده ای می گویند که آب دریاچه در نتیجه ی دفن خاک مقدسی که به وسیله ی فرستاده ی یکی از پادشاهان ایران به نام هرمزد به این مکان آورده شده است جوشیده و به شکل امروزی درآمده است.
- برخی باور به وجود سطحی گِلی در کف دریاچه باور دارند. آنها معتقدند این گِل حاصل خاکستر آتشفشان یک کوه در این نزدیکی است و با ترکیب سحرآمیزش می تواند هر جنبنده‌ای را از روی سطح آب ببلعد و به قعر دریاچه ببرد.
- آب دریاچه از نظر زرتشتیان مقدس بوده و الهه ی آب ها در آن می زیسته است. نقل است که بسیاری از مردم نذورات خود را به این دریاچه می سپردند و هدایایی را برای آن در نظر می گرفتند. برخی از موبدان زرتشتی معتقدند که هر هزار سال یک‌بار باید باکره‌ای در آن استحمام کند و با قدرت زرتشت از وی پسری متولد شود تا موبدِ موبدان باشد
افسانه‌های دریاچه تخت سلیمان
روایات و افسانه های زیادی در مورد دریاچه تخت سلیمان وجود دارد که منبعی موثق برای اثبات آنها وجود ندارد. مهمترین این افسانه ها وجود همین گنجینه ها در طول تاریخ در درون این دریاچه است. گنجینه هایی که گفته می شود در امپراطوری های مختلف و به دلایل متفاوت در درون دریاچه ریخته شده و پنهان شده اند.
از جمله این گنجینه ها انگشتر حضرت سلیمان، گنجینه کوروش کبیر،گنجینه اشکانی و گنجینه ساسانی هستند. کاوشگران بسیاری از سرتاسر جهان و اروپا و همچنین کاوشگران ایرانی تلاش های زیادی برای یافتن این گنجینه ها انجام داده اند اما عمق زیاد دریاچه و املاح بسیار زیاد آن و دید کم تا به حال نتیجه ای برای این کاوش ها نداشته است.
آدرس تخت سلیمان: استان آذربایجان غربی، تازه کند نصرت آباد، تکاب، تخت سلیمان
ساعت بازدید از تخت سلیمان: همه روزه از ساعت 08:00 تا 19:30
هزینه ورودی تخت سلیمان: هزینه ورودی برای گردشگران ایرانی 2.000 تومان و برای توریستهای خارجی 15.000 تومان است.