عمارت شمس العماره ، عمارتی باشکوه در تهران

تاریخچه 

اگر از دور به شمس العماره نگاه کنیم، یک بنای قرینه در ۵ طبقه آجری با کاشی کاری‌های بسیار جذاب را می‌بینیم که بیشتر از همه ۲ برج مستطیلی آن به چشم می‌خورد. در گذشته این ساختمان جزو بلندترین ساختمان‌های تهران بوده است؛ طوری که هر کس در برج‌های آن می‌ایستاد، به راحتی کل تهران را زیر پای خود می‌دید. معیر الممالک معمار معروف دروان قاجار، نقشه ساخت این ساختمان باشکوه را تهیه کرده است. معماری این بنا کمی به سبک اروپایی نزدیک‌تر است، اما تزئینات و ایرانی بودن آن به خوبی در ساختمان قابل مشاهده است.

دستور ساخت این بنا توسط ناصرالدین شاه قاجار در سال ۱۲۸۲ داده شد. گفته می‌شود او بعد از سفر‌های فراوان به کشور‌های اروپایی، به داشتن یک کاخ بلند چند طبقه علاقه‌مند شد و پس از بازگشت به ایران دستور ساخت عمارت شمس العماره را صادر کرد. پس از ۲ سال کار ساخت آن به پایان رسید و ناصرالدین شاه و خانواده‌اش در آن مستقر شدند.

هنگام ورود به عمارت، خود را برای دیدن گچ‌بری‌ها و آیینه‌کاری‌هایی کم نظیر آماده کنید… این تزیینات به قدری زیبا و گیرا هستند که چند دقیقه‌ای شما را مبهوت می‌کنند. از زیر پا تا بالای سرتان را هنر ایرانی فرا گرفته که در رگه‌هایی از گوشه و کنار، نشانه‌هایی از تأثیر فرنگ هم در آن خواهید جست. زیبایی چشم‌نواز محیط ناخودآگاه شما را به فکر فرو خواهد برد تا اندکی بیشتر وقت خود را در این فضا صرف کنید.

معماری 

بنای عمارت شمس العماره حدود ۳۵ متر ارتفاع دارد و به سبک جدید معماری به نام سبک تهران ساخته شده است. این سبک از تلفیق سبک سنتی ایرانی و معماری نئوکلاسیک اروپایی آن دوران پدید آمده است.

ورودی این عمارت به سمت کاخ گلستان است. ایوان‌ها را نیز طوری ساخته‌اند که نورگیر باشد و به سمت باغ‌ها باز شوند تا افرادی که در آن‌ها استراحت می‌کنند نمای جذاب را رو به روی خود ببینند. هر بخش از داخل این مجموعه، علاوه بر وجود لوازم و وسایل لوکس، دارای گچ‌بری‌ها، آیینه‌کاری و کاشی‌کاری‌های بسیار جذابی است. اگر وارد طبقه اول شوید یک ایوان و شاه‌نشین را مشاهده می‌کنید. در دو طرف شاه‌نشین نیز اتاق‌های گوشواره وجود دارد. کاربرد گوشواره‌ها همان کاربرد هشتی‌ها در خانه‌های ایرانی، اتصال ورودی و سالن را به شاه‌نشین است.

در گذشته پلکان‌هایی در حیاط وجود داشت که شما را مستقیماً وارد تالار اصلی می‌کرد. بعد‌ها برای جلوگیری از این کار پله‌ها جمع شد و عبور از طریق اتاق‌های گوشواره انجام شد. گفته می‌شود از این طبقه بیشتر برای مراسم‌ها و تشریفات استفاده می‌شد. تزئینات بی حد و شگفت انگیز آن نیز همین مسئله را برای شما بازگو می‌کند.

طبقه بالا نیز دارای اتاق‌های فراوانی است که از طریق پله‌هایی با ارتفاع ۴۰ سانتی‌متر می‌توانید به آن‌ها دسترسی پیدا کنید. برخی از اتاق‌های طبقه‌های بالا از طریق ایوان و پنجره با پشت بام در ارتباط هستند و می‌توانند شما را به برج‌های بلند ساختمان برسانند. در طبقه آخر یک کلاه فرنگی وجود دارد که برای ساخت آن بیشتر از چوب استفاده شده است.

در اینجا نیز اتاق‌های کوچکی وجود دارد که گچ‌بری‌های متفاوتی از طبیعت و حیوانات به صورت نقش برجسته در آن وجود دارد. حتی در اینجا کاشی‌کاری‌هایی را مشاهده می‌کنید که روی آن‌ها نمایی از طبیعت اروپا و معماری غربی دیده می‌شود. عمارت شمس العماره اولین بنایی در تهران بوده که برای ساخت آن از فلز استفاده شده است.

معماران برای روی هم قرار دادن طبقات از شیروانی برای تفکیک و جدا کردن طبقه‌ها استفاده کرده اند. برای ساخت بام عمارت به صورت شیروانی نیز از ورق‌های گالوانیزه، حفاظ‌های چدنی و خرپا استفاده شده است. شما در کمتر بخشی از این عمارت می‌توانید جایی را پیدا کنید که تزئین نشده باشد. برخی از مورخان در کتاب‌های تاریخی خود از شمس العماره به عنوان زیباترین بنای تهران یاد کرده‌اند. گفته می‌شود کاشی کاری زیبای این مجموعه که بیشتر در نمای بیرونی قابل مشاهده است را حاج محمد علی کاشی از معروف‌ترین هنرمندان تهران انجام داده است.

ساعت شمس العماره

یکی از مهمترین بخش شمس العماره، برج ساعت آن است که بسیار زیبا و مشهور به ساعت ایران معروف می باشد. اولین ساعت عمومی پایتخت کشور تهران را  باید در اولین ثبتی های کاخ گلستان اضافه کرد. در 150 سال پیش تنها ساعتی که نبض زمان تهران را داشت، این ساعت عمومی بزرگ بود.گفته شده ناصرالدین شاه علاقه های به ساعت داشت به طوری که بعد از هر سفر خود به فرهنگستان، یک ساعت هدیه می‌گرفت. در حال حاضر حدود 30 تا ساعت در کاخ گلستان وجود دارد. این ساعت بزرگ و دو طرفه، پیشکشی از طرف ملکه ویکتوریا به ناصرالدین شاه در سال 1252 به سبب اولین سفر خود به فرنگ بود.