کاخ سروستان
در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست درباره کاخ سروستان صحبت خواهیم کرد. برای آشنایی با این بنای تاریخی در استان فارس، در ادامه با مجله تاپ توریست باشید.
مجموعه کاخ ساسانی سروستان (Sarvestan Palace) در استان فارس و در ۹ کیلومتری جنوب شهر سروستان در شهرستان سروستان و محله تزنگ قرار داشته و کل مجموعه ۲۵ هکتار وسعت دارد. این کاخ در زمان بهرام پنجم معروف به بهرام گور ساسانی ساخته شده که بوسیله مهر نرسی وزیر معروف او که صدرات یزدگرد اول و یزدگرد دوم را نیز عهده‌دار بوده ساخته شده است.
کاخ سروستان، ساختمانی باشکوه که بین مردم محلی به نام های کاخ ساسان یا چهارتاق نیز شناخته می شود. در مورد کارکرد اصلی این بنا هنوز نتیجه ای قطعی وجود ندارد و برخی آن را یک زیارتگاه، برخی یک کاخ بزرگ و تعدادی یک آتشکده یا استراحتگاه و شکارگاه سلطنتی می دانند.
آخرين بررسي هاي باستان شناسي در مجموعه کاخ سروستان نشان میدهد که اين مجموعه ساساني در دوره اوج شکوه خود حدود 30 هکتار وسعت داشته است. قسمت اصلی بنا در ضلع شرقی بوده که شامل یک ایوان بزرگ و دو ایوان کوچک تر است . ایوان اصلی به تالار مرکزی و سپس به حیاط مرتبط می شود. در دو طرف آن دو تالار بزرگ با سقف گنبدی مرتفع قرار دارد. در دو تالار گنبد دار در حاشیه زیر سقف بقایای گچبری دیده می شود . این کاخ نسبت به دیگر بناهای این دوره از فن معماری و پلان‌های پیچیده و کامل‌تری برخوردار است.
اکثریت قریب به اتفاق محققین و پژوهشگران داخلی و خارجی این اثر را مربوط به دوره ساسانی و به احتمال بسیار زیاد دوره سلطنت بهرام پنجم (قرن ۵ میلادی) دانسته‌اند. برخی با توجه به عدم وسعت کافی و بنایی که در خور یک کاخ شاهی باشد آن را بعنوان آتشگاه معرفی کرده‌اند و برخی دیگر با توجه به گسترش آن که بیش از محدوده یک آتشگاه است، مکان را به مثابه یک استراحتگاه و یا شکارگاه سلطنتی معرفی کرده‌اند.
اکثرا این کاخ را با کاخ فیروز آباد، دیگر کاخی که در استان فارس واقع شده است، مقایسه می کنند. کاخ فیروز آباد نیز به دست اردشیر بابکان، بنیانگذار سلسه ی ساسانی ساخته شده است و از دیگر جاذبه های استان فارس و منطقه ی فیروزآباد است. این کاخ را به خاطر همجواری با چشمه ی قمپ آتشکده، آتشکده ی فیروز آباد نیز می نامند. کاخ فیروز آباد همچون کاخ ساسان، طاق های گنبدی که از آجر ساخته شده اند، دارد.
در انتهای همه ی این بررسی ها در نهایت، آندره گدار، معمار و باستان شناس (۱۹۶۵_۱۸۸۱)،در کتاب هنر ایران، بالاخره از کاخ ساسان نام برده است و در این کتاب اذعان داشته که کاخ ساسان به مراتب بسیار بهتر از کاخ فیروزآباد ساخته شده است، چه از نظر اصول فنی که بسیار کامل تر و اصولی تر است، چه از نظر طراحی و معماری. در ساختن بنا، برای طاحی و ساخت طاق ها و گنبد ها مهارت بسیار زیادی خرج شده است که خود گواه این حرف گدار است.نمای اصلی این بنا به سمت شرق است.
در کاخ ساسانی سروستان همانند کاخ فیروزآباد، در غقب تالار که گنبد اصلی آن را پوشانده است، حیاطی قرار دارد که در اطراف آن ساختمان های محل سکونت واقع شده است و چیزی که در آن جالب است برخلاف اصول معماری آن دوره، اصلا قرینه سازی وجود ندارد و اتاق های آن در ابعتد مختلف، طرحا و نقشه های متنوع و به عبارتی خیال پردازانه ساخته شده اند. به عبارتی کاخ ساسان، نسخه ی بی پرواتر و ارتقا یافته ی کاخ فیروز آباد است. محل پذیرایی از مهمانان و افراد ساکن، تنگ و کوچک است و منحصر به تالار بزرگ است اما بسیار مجلل است و درب های فراوانی دارد که به خارج از ساختمان راه دارد.
معماری
نمای اصلی بنا در ضلع جنوبی قرار دارد که شامل یک ایوان مرکزی و دو ایوان کوچکتر در دو طرف است. ایوان مرکزی به تالار اصلی و پس از آن به چهار حیاط متصل می‌شود و دیوار جنوبی تالار مرکزی به یک ایوان جانبی خارجی راه می‌یابد. ایوانی که در سمت شمال کاخ واقع است بوسیله چند پله به محوطه بیرون کاخ مربوط می‌شود اما ایوان بزرگ شرقی به تالار مرکزی و قسمت‌های دیگر بنا ارتباط دارد و در دو طرف این بنا دو اتاق باریک با طاق گهواره‌ای قرار دارد که مقابل هم قرار نگرفته‌اند. استفاده از فیلپوش برای قرار گرفتن گنبدها روی بنا به وضوح دیده می‌شود.
برای تقویت گنبدهای مدور از گوشواره استفاده شده علاوه بر این شیوه، استفاده از ستون‌ها را به عنوان محافظ سقف در اتاق‌ها دیده می‌شود. همچنین تپه‌ها و ناهمواری‌های زمین‌های مجاور نشانگر ابنیه‌ای است که در اطراف کاخ بنیاد بوده‌است. روی هم رفته نقشه کاخ سروستان شیوه بسیار بدیع و جالب معماری عهد ساسانی را به نمایش می‌گذارد. برخی از پژوهشگران معماری ساسانی، با توجه به تکنیک پیشرفته‌تر در طرحی کلی و جزئیات بنا آن را متعلق به اواخر دوران ساسانی می‌دانند و معتقدند که ساخت این بنا یکی از نخستین قدم‌ها در جهت سبک ساختمانی ویژه‌ای بود که معماری گوتیک را می‌توان تحقق نهایی آن دانست.
آدرس کاخ سروستان: استان فارس، شهر سروستان، جاده شیراز-بندرعباس، جاده خاوران-سروستان
ساعت بازدید از کاخ سروستان: همه روزه 24 ساعته
هزینه بازدید از کاخ سروستان: رایگان