قلعه فلک الافلاک قرن‌هاست که در بخش مرکزی منطقه خرم‌آباد، بر فراز تپه‌ای مرتفع خودنمایی می‌کند و به نماد شاخص این شهر تبدیل شده است. این سازه پر‌ابهت و با‌عظمت، یادگار دوران حکومت ساسانیان در ایران است و طی سال‌های متمادی به اشکال مختلف کاربرد داشته است. بازدید از این قلعه فرصتی برای قدم‌زدن در دل تاریخ، لذت‌بردن از چشم‌انداز زیبای شهر و آشنایی با فرهنگ غنی مردم بومی منطقه است که نباید در سفر به خرم‌آباد آن را از دست داد. اگر به‌دنبال تهیه بلیط هواپیما خرم‌آباد و در حال برنامه‌ریزی برای سفر به این خطه زیبا از ایران هستید، بازدید از این نشانه استوار و پر‌هیبت تاریخی را در قلب شهر از دست ندهید. برای آشنایی با قلعه فلک الافلاک در ادامه همراه ما باشید.
قلعه فلک الافلاک کجاست؟
تیترهای مقاله
وارد خرم‌آباد که شوید، سراغ فلک الافلاک را که بگیرید، شما را به مرکز شهر و خیابان امام خمینی راهنمایی می‌کنند. قلعه فلک الافلاک در این خیابان بر فراز تپه‌ای در ارتفاع و مشرف به شهر قرار گرفته و با معماری پر‌ابهت و زیبایش جلوه ویژه‌ای به شهر داده است. فلک‌الافلاک هم مانند هر قلعه دیگری، چشم‌اندازی کامل و 360 درجه به کل شهر خرم‌آباد دارد و با بازدید از آن ضمن قدم‌زدن در فضای خاص این قلعه، از منظره زیبای شهر به‌ویژه در شب هم می‌تواند لذت ببرید. در اطراف این بنای پر‌ابهت و از دامنه شمالی تپه، رودی با نام گلستان جاری است که هم‌نشینی آن در کنار طبیعت و آب‌و‌هوای لرستان، منظره‌ای زیبا و چشم‌نواز را در پیش چشم بازدید‌کنندگان گسترده است.
پیشینه تاریخی فلک الافلاک
بنا‌بر روایات تاریخی این قلعه در سال 651 میلادی، با نام اولیه دژ شاپورخواست برای نگه‌داری اسرای رومی ساخته شده است. شاپورخواست نام شهری بوده که در ابتدا توسط ساسانیان در محل خرم‌آباد امروز بنا شده بود که در سال‌های بعدی از میان رفته و خرم‌آباد به‌جای آن ساخته شده است. قلعه فلک‌الافلاک در طی قرن‌های پس‌از آن به‌دلیل موقعیت ویژه جغرافیایی و معماری فوق‌العاده‌اش بارها تغییر کاربری داده و به اشکال مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. در سال‌های طولانی به‌عنوان مقر اصلی حکومت یا خزانه‌داری مورد استفاده قرار گرفته است. در زمان صفویه و قاجاریه هم زندان سیاسی و پادگان نظامی در این مکان مستقر بوده است.
در سال‌هایی از حکومت پهلوی از این قلعه به‌شکل زندان سیاسی استفاده می‌شده است و تا سال 1347 از آن برای نگه‌داری زندانیان استفاده می‌شد؛ تا اینکه در سال 1349 با ثبت این بنا در فهرست آثار ملی به موزه تبدیل شد. این روز‌ها دیگر خبری از زندان و پادگان نیست و از این مکان به‌عنوان موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی استفاده می‌شود. سالانه گردشگران زیادی برای بازدید و قدم‌زدن در بافت تاریخی این قلعه منحصر‌به‌فرد به خرم‌آباد سفر می‌کنند.
چرا به این قلعه فلک الافلاک می‌گویند؟
برای نام‌گذاری فلک الافلاک دلیل مشخص و ثابت‌شده‌ای وجود ندارد، ولی تا پیش‌از دوران حکومت قاجاریه، این قلعه با نام‌هایی چون دژ شاپورخواست، قلعه خرم‌آباد، قلعه 12 برجی و کاخ اتابکان یاد می‌شد. در سفرنامه‌های به‌جامانده از دوران قاجار، برای اولین بار از قلعه‌ای به نام فلک الافلاک در خرم‌آباد نام برده می‌شود.
در‌باره دلیل این نام‌گذاری توافق کلی وجود ندارد، عده‌ای معتقدند به‌دلیل بلندتربودن یکی از برج‌های قلعه به آن فلک الافلاک یا سپهر سپهران می‌گویند. عده دیگری هم بر این باورند که به‌دلیل وجود 12 برج این قلعه و یادآوری 12 برج فلکی با این نام شناخته شده است. البته در حال حاضر تنها هشت برج قلعه باقی مانده است.
معماری قلعه فلک الافلاک
قلعه فلک الافلاک با مساحتی حدود 5300 متر، به‌شکل یک هشت ضلعی نامنتظم در بلند‌ترین نقطه شهر خرم‌آباد بنا شده است. یکی از نکات برجسته و درخشان معماری این قلعه، تعبیه سیستم رطوبت‌گیری است که از دوران ساسانی برای این بنا در نظر گرفته شده است. این سیستم به‌کمک کانال‌هایی که در زیر بنا ساخته‌شده و با استفاده از وزش باد، طی سالیان طولانی پایه‌های برج را از رطوبت و اقلیم پر‌بارش لرستان حفظ کرده است. مصالح مورد استفاده در ساخت قلعه فلک الافلاک، عبارتند از سنگ، خشت، آجر قرمز و ملات گچ و آهک.
قلعه در ابتدا با 12 برج بلند ساخته شده است، ولی در طی زمان چهار برج از بین رفته و هم‌اکنون شما تنها هشت برج را در اطراف دو حیاط اصلی قلعه می‌توانید ببینید. ارتفاع بلند‌ترین برج موجود 22 و نیم متر است و بر فراز قلعه خودنمایی می‌کند. وجود این برج‌ها و کنگره‌های روی آن‌ها نشان از کاربرد دفاعی و نقش این قلعه در هنگام حملات دشمن و جنگ‌ها دارد. با بازدید از قلعه، علاوه‌بر دیدن هشت برج و دو حیاط اصلی، می‌توان گردشی هم در چهار سالن بزرگ، دو حیاط خلوت و تعدادی اتاق آن داشت که بیشتر آن‌ها در حال‌حاضر به موزه مردم‌شناسی و باستان‌شناسی تغییر کاربری داده‌اند.
در گوشه‌کنار این سالن‌ها می‌توانید نشانه‌هایی از آداب‌و‌رسوم و فرهنگ مردم لرستان را ببینید و با باور‌ها و زندگی مردم بومی منطقه بیشتر آشنا شوید. همچنین از قسمت‌های دیگر موزه مثل حمام، آب انبار، سراب‌ها و آسیاب‌ها می‌توان نام برد که سال‌های طولانی مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند و در حال حاضر تنها نشانه‌هایی از آن‌ها بر‌جا مانده است. از دیگر نکات قلعه فلک‌الافلاک وجود چاه چهل متری داخل آن است که وظیفه تامین آب شرب ساکنان را انجام می‌داده و در بسیاری از افسانه‌ها و داستان‌های بومی مردم منطقه نقش پررنگی دارد.
با فلای تودی سفر به خرم‌آباد را به بهترین شکل تجربه کنید
اگر مشتاق سفر به خرم‌آباد و دیدن نقاط تاریخی و جاذبه‌های طبیعی بی‌مانند این منطقه هستید، پیشنهاد ما به شما استفاده از خدمات سایت فلای تودی و تهیه بلیط هواپیما خرم‌آباد از این مجموعه است. فلای تودی یک وب‌سایت جامع تهیه بلیط و اقامتگاه است که با کامل‌ترین پوشش پرواز‌های داخلی، به‌راحتی و تنها با چند کلیک ساده شما را در تهیه ارزانترین و مناسب‌ترین بلیط همراهی می‌کند. کافیست مبدا و مقصد سفرتان را به‌همراه تاریخ رفت و برگشت‌تان در وب‌سایت فلای تودی وارد کنید و با بهره‌گیری از پایگاه جامع اطلاعات مجموعه، ارزانترین بلیط را به‌سادگی و در کم‌ترین زمان خریداری کنید.