طاق بستان کرمانشاه ، اثری از دوره ساسانیان | Kermanshah

رزرو تور
تور پاییز ۱۴۰۳
اجاره خودرو در عمان
 

طاق بستان کرمانشاه

در این بخش از وب سایت مجله گردشگری تاپ توریست شما را با طاق بستان کرمانشاه آشنا خواهیم کرد. برای آشنایی با این مجموعه تاریخی در کرمانشاه در ادامه با ما همراه باشید.

کرمانشاه یکی از شهرهای ایران است که حرف های بسیاری را در زمینه تاریخ و فرهنگ کشور برای گفتن دارد و به عنوان یکی از قدیمی ترین سکونتگاه های تاریخی در دنیا شهرت یافته است. کرمانشـاه با داشتن بیش از 5000 اثر دیدنی به عنوان اولین پایتخت گردشگری جهان اسلام از سوی سازمان ملل انتخاب شد و همچنین سومین شهر از لحاظ گردشگری بعد از شهرهای شیراز و اصفهان می باشد.

طاق‌ بستان (Taq-e Bostan) مجموعه‌ای از سنگ‌نگاره‌ها و سنگ‌نوشته‌های متعلق به دوره ساسانیان است که در ایران در محله طاق‌بستان در شمال شرقی شهر کرمانشاه واقع شده‌ است. این مجموعه در قرن سوم میلادی ساخته شده‌ است و ارزش هنری و تاریخی زیادی دارد. طاق‌بستان یکی از قدیمی‌ترین و زیباترین آثار باستانی ایران به‌حساب می‌آید.

چند صحنه تاریخی از جمله تاج‌گذاری خسرو پرویز، تاج‌گذاری اردشیر دوم، تاج گذاری شاهپور دوم و سوم و همچنین چند سنگ نوشته (کتیبه) به خط پهلوی کتیبه‌ای و مراسم شکار گراز توسط سوارکاران و نواختن موسیقی با آلات موسیقی چنگ در آن حک شده‌ است.

وجود کوه و چشمه و دریاچه‌ای که در کنار این مجموعه تاریخی قرار دارد، این مکان را به گردشگاهی زیبا تبدیل نموده که از زمان‌های دیرین تا به امروز مورد توجه بوده‌ است.

تاریخچه

در طول تاریخ، پادشاهان تلاش می‌کردند تا با به کار بردن هنر، شکوه و عظمتشان را نه‌تنها برای مردمان خود، بلکه برای تمام تاریخ به نمایش بگذارند و جاودانه سازند. یکی از روش‌ها برای نشان دادن قدرت و بزرگی پادشاهان، حجاری روی صخره‌ها، کوه‌ها و ایجاد نقش برجسته‌هایی از وقایع و رویدادهای مهم زمان بوده است. آن‌ها از هنرمندان می‌خواستند وقایعی چون تاج‌گذاری‌، پیروزی بر دشمنان را روی بر بلندای کوه و روی صخره حک کنند تا هر رهگذری که از آن حوالی رد می‌شود آن را ببیند.

طاق‌بستان در زبان کردی کرمانشاهی تاق‌وه‌سان گفته می‌شود. «طاق» همان «طاق»، «وه» به معنی «از» و «سان» به معنی «سنگ» است و به این ترتیب «طاق‌وه‌سان» در زبان کردی «طاق سنگی» یا «طاقی از سنگ» معنا می‌دهد.

این مجموعه در سدهٔ سوم میلادی ساخته شده‌ است. شاهان ساسانی نخست نواحی اطراف تخت جمشید را برای تراشیدن تندیس‌های خود برگزیدند، اما از زمان اردشیر دوم و شاهان پس از او، طاق‌بستان را انتخاب کردند که در مسیر جادهٔ ابریشم قرار داشت و دارای طبیعتی سرسبز و پرآب بود که امروزه نیز به همین شکل است. در این محوطه بناهای دیگری نیز وده است که اکنون دیگر وجود ندارند. در این، محل بقایای پلی در سمت شرقی نقش برجسته اردشیر دیده می‌شود. سنگ‌نگاره‌ای نیز در سال‌های اخیر در بالای چشمه طاق‌ بستان کشف شده است.

نقاشی از طاق بستان اثر اوژن فلاندن
نقاشی از طاق بستان اثر اوژن فلاندن

نقش نگاره ها و بخش های مختلف

طاق بستان دو طاق به هم چسبیده دارد که در دل کوه حفر شده و جنس سنگ آن، سنگ خام خاکستری رنگ است. این مجموعه از چندین بخش تشکیل شده که هر کدام داستانی را روایت می‌کند و تاریخچه‌ای دارد. طاق ‌بستان از چندین رخداد تاریخی عصر ساسانی رونمایی می‌کند و تاج گذاری شاهان این دوره را به تصویر می‌کشد که مهمترین آنها موارد زیر می باشد؛

  • تاج‌گذاری خسرو پرویز
  • تاج‌گذاری شاپور دوم و سوم
  • تاج‌گذاری اردشیر دوم
  • شکارگاه گوزن
  • شکارگاه گراز
  • اسب سوار زره‌پوش
  • کتیبه‌های سنگی به خط پهلوی

در ادامه این بخش‌ها را بررسی می‌کنیم؛

1- طاق بزرگ، تاج گذاری خسرو پرویز

طاق بزرگ، مهم‌ترین اثر مجموعه سنگ‌نگاره طاق‌بستان است و تاج‌گذاری خسرو پرویز را روایت می‌کند که سواری زره‌پوش سوار بر اسب است. این بخش ایوانی با فضایی به عرض حدود 8 متر، ارتفاع حدود 12 متر و عمقی حدود 8 متر دارد. در این طاق، سه تندیس حکاکی شده که شاه در میان، فروهر در سمت راستش و آناهیتا (ایزدبانوی آب‌ها و نماد خرمی) در سمت چپ شاه قرار گرفته است و تاج‌گذاری اردشیر دوم را نشان می‌دهد.

طاق بستان کرمانشاه
طاق بستان کرمانشاه

2- طاق کوچک، تاج گذاری شاپور دوم و سوم

در میان سنگ‌نگاره تاج‌گذاری اردشیر دوم و طاق بزرگ، طاق کوچک قرار گرفته است. عرض این طاق حدود 6 متر، و عمق 5.3 متر و ارتفاع آن 5 متر است. سنگ‌نگاره طاق کوچک، مراسم تاج‌گذاری شاهپور دوم و سوم را روایت می‌کند. این طاق دو نقش در بالای دیواره طاق و دو کتیبه دارد. این کتیبه‌ها به خط پهلوی نوشته شده‌اند.

3- نقش برجسته تاج‌گذاری اردشیر دوم

کنار طاق کوچک می‌توان نخستین نقش برجسته طاق‌ بستان کرمانشاه را دید. سمت راست طاق کوچک، سنگ‌نگاره تاج‌گذاری اردشیر دوم، نهمین شاه ساسانی حکاکی شده است. در این صحنه، شاه ساسانی در مرکز سنگ‌نگاره ایستاده، با دست چپ شمشیر را گرفته و با دست راست حلقه روبان‌داری را از اهورا مزدا می‌گیرد. زرتشت یا به تعبیری میترا با هاله‌ای از نور سمت چپ و پشت سر پادشاه قرار دارد.

4– نقش برجسته شکار گوزن

در قاب 4 در 6 متری شکارگاه گوزن، فیلبانان را در سه ردیف می‌توان دید که گوزن‌ها را به دروازه‌ شکارگاه که سمت راست حصار قراردارد، هدایت می‌کنند. تصویر پادشاه هم با شمشیری که بر کمر بسته و کمانی که بر گردن دارد و سوار بر اسب، حکاکی شده است. پشت پادشاه زنی قرار دارد که چتری روی سر او گرفته است. علاوه بر این، زنان در سه صف نمایش داده شده‌اند؛ در دو ردیف اول ایستاده و ردیف سوم در حال نواختن آلات موسیقی. افرادی هم که گوزن‌ها را رام می‌کنند، به صورت ایستاده و در حال نواختن چنگ حکاکی شده‌اند.

5- نقش برجسته شکار گراز

سازندگان این نقش برجسته تاریخی، روایت شکار گراز را در قابی به طول تقریبی 6 متر و عرض 4 متر به نمایش می‌کشند. در مرکز صحنه شکار، شاه داخل قایقی تیر و کمان به دست، به طرف دو گرازی که به سمت او در حال فرار هستند تیراندازی می‌کند. داخل قایق شاه چهار نفر دیگر حضور دارند که نفرات اول و آخر پاروزن‌ها، نفر دیگر خدمتکار و آخرین نفر نوازنده‌ چنگ به‌نظر می‌رسد. بخش چپ قاب 12 فیل حکاکی شده که دو سوار روی هرکدام از آنها دیده می‌شوند.

6- نقش برجسته اسب سوار زره پوش

در نقش برجسته اسب سوار زره‌پوش، فردی با چهر‌ه‌ای سه ربع و بدنی تمام رخ روی اسبی قوی نشسته‌ است. گرچه هویت این سوارکار مشخص نیست اما این نقش نشان‌دهنده‌ ابهت و قدرت پادشاه و ایرانیان است. حکایات متعددی از رزم‌آور وجود دارد برخی او را یک رزم‌جو و عده‌ای نقش را متعلق به خسروپرویز که روی اسب مشهور و محبوب خود شبدیز نشسته، می‌دانند.

طاق بستان کرمانشاه
طاق بستان کرمانشاه

7- نقش برجسته محمد علی میرزا (سنگ نگاره دوران قاجار)

یکی از تاسف‌برانگیزترین اتفاقاتی که برای این مجموعه باارزش افتاده، حکاکی نقش برجسته‌ای است که در قرن 19 میلادی و در زمان قاجار و توسط محمدعلی میرزا انجام شد. این حکاکی آسیب و صدمات زیادی را به این اثر بی‌نظیر ایران زمین وارد کرد. این تصاویر بی‌ارزش و ناهماهنگ، محمدعلی میرزا، پسر فتحعلی شاه قاجار و پسرانش را نشان می‌دهد و همچنین در تصاویر آغاغنی، خواجه پاشی پادشاه، جلوی او ایستاده است.

موزه سنگ طاق بستان

بعد از گشت‌وگذار در محوطه طاق بستان می‌توانید از موزه سنگ این مجموعه که در شمال بلوار طاق بستان قرار دارد دیدن کنید. در این محل، در فضایی باز آثاری سنگی از دوره‌های ساسانی و اسلامی مانند سرستون‌های ساسانی با نقش‌های چون آناهیتا، اهورامزدا و درخت زندگی، نیم تنه منتسب به خسرو پرویز بقایایی از کاخ قاجاری قصرشیرین در معرض نمایش قرار دارند. علت نام‌گذاری این موزه به نام موزه سنگ، به‌علت وجود همین آثار سنگی است.

محوطه و چشمه طاق بستان

طاق بستان کرمانشاه، علاوه‌بر آثار باستانی به‌جا مانده از دوره ساسانیان، بخاطر چشمه‌های آب هزارساله هم شهرت دارد. این چشمه‌ها آب قابل شرب در زمان ساسانیان به عنوان منبع آب مزارع کشاورزی و همچنین آب شرب، مورد استفاده بودند.

اکنون هم این چشمه‌ها که آب شرب روستای طاق بستان را تامین می‌کند، دلیل طبیعت زیبا و سرسبز این منطقه هستند. با بازدید از طاق بستان، نهر آبی را که در مقابل این اثر جاری است، می‌بینید و اگر دقت کنید چشمه‌های کوچک آب در این نهر مشخص است. آبی زلال و خنک که حتی در تابستان هم، به دلیل سرمای آب نمی‌توان بیش از چند لحظه دست خود را در آن نگه‌ داشت.

خبرگزاری ایسنا - عکس از: Navid-Mohamadi
خبرگزاری ایسنا – عکس از: Navid-Mohamadi

تفریحات اطراف

امکانات تفریحی و رفاهی خوبی در اطراف طاق بستان قرار دارد، از جمله رستوران‌ها و کافه‌های سنتی. برای استراحت می‌توانید میز یا تخت سنتی در این کافه‌ها رزرو کنید و از سرسبزی آب‌وهوای پاک منطقه لذت ببرید.

یک شهربازی قدیمی هم در هوای طاق بستان هست که شهروندان آن را به نام فان‌فار می‌شناسند. بستنی عسلی‌های خوشمزه‌ای را می‌توانید نزدیک فان‌فار نوش جان کنید.

در امتداد فان‌فار چندین رستوران سنتی در یک فضای باز قرار دارند. در هر کدام از این رستوران‌ها می‌توانید دنده کباب را سفارش دهید، اما بعضی از آنها مانند رستوران حیدری و رضایی معروف‌تر هستند.

دو پارک جنگلی هم اطراف طاق بستان قرار دارد. یکی پارک شرقی و دیگری پارک کوهستان. پارک کوهستان بام کرمانشاه به حساب می‌آید و می‌توانید از آنجا کل شهر را زیر پایتان ببینید. همچنین اگر به کوه‌نوردی علاقه دارید، کوه طاق بستان از شما استقبال می‌کند.

طاق بستان کرمانشاه
طاق بستان کرمانشاه

چطور به طاق بستان برویم ؟

آدرس طاق بستان را از هر شهروند کرمانشاهی که بپرسید، شما را راهنمایی می‌کند. در امتداد بلوار طاق بستان به سمت شمال که حرکت کنید به یک میدان می‌رسید، بعد از آن باز هم مسافت کوتاهی را ادامه دهید تا به ورودی طاق بستان برسید.

بلوار طاق بستان هم یکی از بلوارهای دیدنی شهر است که شهروندان به عنوان مسیر تندرستی و پیاده‌روی هم از آن استفاده می‌کنند. درختان سر به فلک کشیده بلوار، در هر فصلی زیبایی خود را به‌رخ می‌کشند.

آدرس: استان کرمانشاه، شمال غربی کرمانشاه، بلوار طاق بستان

ساعت بازدید: همه روزه از ساعت 09:00 الی 21:30

هزینه بلیط: 5000 تومان، اتباع خارجی 20.000 تومان

مقالات گردشگری بیشتر بخوانید:

دنیا جای بزرگی است ، برای اینکه فقط یک جا بمونی ✨