بازار وکیل شیراز
بازار وکیل یکی از مشهورترین بازارهای سنتی و تاریخی ایران در شیراز است. این بازار که به فرمان کریم خان زند (۱۱۷۲–۱۱۹۳ ه. ق) ساخته شده، اکنون در مرکز شهر شیراز (شرق میدان شهدا) قرار گرفته‌است. در کنار بازار مکان‌های دیگر چون مسجد و حمام تاریخی وکیل نیز در قرار گرفته‌اند. بنای بازار وکیل از سال 1137 خورشیدی آغاز شد و تا سال 1156 توسعه و تکمیل آن به طول انجامید.در ادامه مطلب همراه تاپ توریست باشید تا با این بازار تاریخی بیشتر آشنا شوید.
تاریخچه بازار وکیل
در دوران حکومت کریم‌خان زند، شیراز پایتخت کشور بود و در آن زمان حصارها، قلعه‌ها، کاروانسراها، مساجد، بازارهای مختلفی ساخته شد که درمیان تمام بناهای ساخته شده، بازار وکیل شیراز همچون گوهری می‌درخشد. ساخت بازار وکیل شیراز از سال ۱۱۳۷ خورشیدی آغاز شد و تا سال ۱۱۵۶ توسعه یافت. این بازار در کنار حمام و مسجد وکیل قرار دارد که مجموعه گردشگری گران‌بهایی از عصر زندیه می‌باشند. بازار وکیل شیراز در داخل حصار شهر یعنی جایی که بازرگانان بسیاری رفت و آمد می‌کردند، بنا گردید. بازار وکیل شیراز در دوره‌های متفاوت دستخوش تعمیرات و تغییرات اساسی شده است و به شکل امروزی درآمده است.
شواهد تاریخی نشان می‌دهد که در سفر کریم‌خان زند به شهر لار و با دیدن بازار قیصریه شهر لار تصمیم می‌گیرد بازاری شبیه به آن در شیراز بنا کند تا محلی برای کسب و کار و امور اقتصادی مردم شیراز شود. حجره‌های بازار وکیل محلی برای انجام امور بازرگانی، خرید و فروش کالاهای خارجی و داخلی، صدور و دریافت حوالجات و امور صرافی تبدیل شدند و تا به امروزه به فعالیت خود ادامه داده است. بازار وکیل در سال ۱۳۵۱ به ثبت ملی رسید.
مصالح ساختمانی این بازارها گچ و آجر وآهک بوده که روی پایه‌هائی از تخته سنگ‌های تراشیده قرار گرفته‌است. سقف چهار سوق که از چهار طرف آن چهار بازار منشعب می‌شود بسیار بلند و با سبک ساختمانی دلپسندی بنا شده‌است. بخش‌های گوناگون این بازارها، بر پایه صنایعی که در آن انجام می‌گرفته بنام‌های ویژه خود خوانده می‌شوند مانند: بازار بزرگ که انواع کالاها در آن یافت می‌شد. بازار بزازان، بازار بلور فروشان، بازار خیاطها، بازار کلاهدوزها، بازار سراج‌ها و بازار شمشیرگرها.
معماری
معماری این بنا بر گرفته از بازار قیصریه لار و همچون بازارچه بلند اصفهان ساخته شاه عباس کبیر است اما پهنای بازار وکیل بیش از سایر بازارهاست. همچنین ۷۴ دهانه تاق ضربی بازار با بلندای بیش از ۱۱ متر بلندتر از تاق سایر بازارهاست که البته هم اینک به علت خاکریزی کف بازار، ارتفاع طاق‌ها به ده متر تقلیل یافته‌است.
بازار وکیل از نظر معماری دارای سه فضای جداگانه است، گذرگاه (برای گذر مشتریان)، حریم مغازه (به بلندای نزدیک به ۲ پله بالاتر از سطح زمین)، فضای مغازه (جایگاه فروش) است.
بازار دارای پنج در بزرگ است که در چهار سوی آن جای گرفته‌است. هم چنین شامل دو راهروی شمالی – جنوبی و شرقی – غربی است که چون صلیبی یکدیگر را قطع کرده‌اند. در تقاطع این دو رشته چهار سوق قرار گرفته‌است که بر روی یک هشتی قرار دارد. این چهار سوق دارای طاق بزرگ ضربی محکمی است و در پای طاق نیز چند ترنج آجرکاری شده‌است. در هشتی نیز مغازه‌هایی چهارگوش در دو طبقه وجود دارد.
ضلع شمالی – جنوبی بازار وکیل از دروازه اصفهان شروع می‌شود و تا کوچه جنوبی سرای مشیر ادامه می‌یابد. در دو طرف این راسته هر قسمت ۴۱ جفت (۸۲ باب) مغازه وجود دارد که در جلو هر یک سکویی از قطعات سنگی بزرگ که بر روی آن، ترنج‌هایی برجسته کنده‌کاری شده‌است. در این بازار برای جلوگیری از نم و رطوبت، مغازه‌ها را نزدیک بع یک متر فراتر از سطح زمین ساخته‌اند. مغازه‌ها اغلب دارای پستو بوده و در دو طبقه طراحی شده‌اند.
راسته‌ها و خرده بازارها
در شمال شرقی این راسته، چند کاروانسرای قدیمی به نام‌های روغنی، گمرک و احمدی ساخته شده‌است که در ورودی آن‌ها در درون بازار است. هر یک از این کاروانسراها دارای چندین حجره می‌باشند. راسته شمالی – جنوبی را بازار بزازان نیز نامیده‌اند. در سال ۱۳۱۵ به علت گسترش خیابان زند ۱۱ حجره از حجره‌های این ضلع از بین رفته‌است. ضلع شرقی-غربی نیز دارای دو بخش است:
- بخش خاوری (شرقی) چهار سوق که آن را بازار علاقه‌بندان می‌نامند. این بخش دارای ۱۹ جفت مغازه‌است که هم اینک مرکز فرش است و مغازه‌های عطاری نیز در این قسمت یافت می‌شود.
- بخش باختری (غربی) چهارسوق که آن را بازار ترکش‌دوزها می‌نامند و دارای ۱۰ جفت مغازه‌است که هم اینک مرکز فروش فرش‌های ایرانی است.
- در بخش جنوبی چهارسوق در راستای بازار ترکش دوزها، بازار دیگری قرار دارد که مدخل آن در جلو سر در مسجد وکیل است و به بازار شمشیرگرها معروف است. این بازار نیز دارای ۱۱ جفت مغازه‌است. درب ورودی کاروانسرای وکیل در این راسته قرار گرفته‌است امروزه این کاروانسرا به سرای فیل شهرت دارد.
در زیر چهار سوق، حوض بزرگی از سنگ مرمر قرار داشته که آب آن از آبراهی که از زیر بازار ترکش دوزها می‌گذشته، فراهم می‌شده‌است. این آبراه به صورت طاق ضربی است و از آجر و ساروج ساخته شده‌است و هم اینک نیز وجود دارد اما حوض مرمرین به علت بالا آمدن کف بازار، از میان رفته است.
از بازار وکیل چه بخریم؟
در راسته‌های مختلف بازار وکیل اجناس متنوع و گونانی به فروش می‌رسد. اما نمونه برخی از این اجناس، در کمتر جایی پیدا می‌شود. مثلا در راسته پارچه‌فروش‌ها شما می‌توانید انواع و اقسام پارچه‌های محلی و پارچه‌های مخصوص لباس عشایری را مشاهده کنید.
انواع فرش‌های مختلف دستباف، گلیم، نمد، گبه و جاجیم در راسته فرش‌فروش‌ها به چشم می‌خورد که طرح و نقششان چشم‌نواز و دیدنی است.گیاهان دارویی و ادویه‌های شیراز هم که از قدیم‌الایام معروف‌اند. در عطاری‌های این بازار تنوع بسیاری از ادویه‌های و محصولات گیاهی مرغوب را می‌توانید پیدا کنید. پیشخوان ادویه فروشی‌ها با قرار گرفتن ادویه‌های مختلف بارنگ‌های گوناگون در کنار یکدیگر در ظرف‌های قدیمی، تصویری جذاب و دلربا ساخته‌اند.
بازار وکیل کجاست؟
برای رفتن به بازار وکیل باید ابتدا به چهارراه زند برویم. بعد از کنار میدان شهرداری و ارگ کریمخانی بگذریم و به بازار وکیل برسیم.