چاه های تلا قشم
در این مطلب از مجله گردشگری تاپ توریست شما را با چاه های تلا قشم (بندر لافت) آشنا خواهیم کرد. در ادامه همراه ما باشید.
چاه های تلا (Tallaght wells Loft) در بندر لافت جزیره قشم قرار دارد. این چاهها با نامهای دیگری همچون چاههای بندر لافت، چاههای طلا و چاههای تل آب شناخته میشوند. اما کسانی که آن را چاههای طلا خطاب میکنند، به دلیل ارزش بالایی است که آب در این منطقه دارد. در این مطلب به بررسی چاههای تلا لافت، تاریخچه آن، محل دسترسی به آن خواهیم پرداخت.
معنی تلا
این کلمه، یک واژه ترکیبی می‌باشد که از ترکیب تل او به وجود آمده است. تل به معنی تپه می‌باشد و به تپه‌ای اشاره دارد که مشرف بر این چاهها هستند. او هم که تلفظ محلی آب می‌باشد. به همین خاطر به چاه‌هایی که در کنار این تپه قرار دارند تلا می‌گویند.
تاریخچه چاه های تلا بندر لافت
این چاهها در دوران هخامنشیان با زحمت خیلی زیادی در دل سن‌گهای شیستی حفر شدهاند. البته به گفته برخی منابع امکان دارد قدمتشان به دوره مادها بازگردد. آنها را حفر می‌کردند تا آب زلال باران در آنها جمع شود و مردم بتوانند از این آب برای آشامیدن استفاده کنند. این چاهها در شیب یک تل ساخته شدهاند. این تل سطحی مرجانی دارد و آب باران را به سمت گودال‌ها و چاههای حفر شده هدایت می‌کرده است. انتهای چاهها به لایه‌های گچی می‌رسیده است. همین موضوع سبب میشده تا آب برای مدتی طولانیتر خنک و سالم باقی بماند.
اما برخی دیگر معتقدند که حفر این چاهها به دوران پس از اسلام باز می‌گردد. گفته می‌شود خواجه کریم حاکم روستای لافت در ۴۰۰ سال گذشته، به منظور جبران کم آبی منطقه، دستور حفر این چاهها را میدهد. بنابراین مردم روستا و غلامان این چاهها را حفر میکنند. آنها برای حفر چاههای تلا از تکنولوژی ذخیره آب پارسیان که در دوران هخامنشیان در این منطقه زندگی می‌کردند، الهام گرفته‌اند.
رسم و رسوم برداشت آب از چاهها
شکل چاه های تلا قشم متفاوت است. گاهی به‌شکل دایره، گاهی به‌شکل مربع، مستطیل و گلابی خودنمایی می‌کند. هر چاه اسم مخصوص به خود دارد که از روی نام افرادی که آن چاه را حفر کرده‌اند برداشته شده است. مانند لوبنی یا غرابو!
قدیم‌الایام نیاکان ما وظیفه آوردن آب را به زنان محول می‌کردند چراکه طبق اساطیر، زنان نگهبان آب‌ها به حساب می‌آمدند و رفتن مرد بر لب جوی برای آوردن آب نوعی بی‌حرمتی تلقی می‌شد. زنان با استفاده از جهله یا همان کوزه از چاه آب می‌کشیدند و نوبت هر خانواده برای برداشت آب توسط بانوی حافظ آب یا همان میراب تعیین و مدیریت می‌شد.
مردان هم در این زمینه با لای‌روبی‌کردن مداوم این چاهها پا‌به‌پای زنان در زمینه جمع‌آوری آب کمک می‌کردند. این لایروبی هفته‌به‌هفته روز جمعه در چاه‌هایی که در طول هفته خالی شده بود انجام می‌گرفت. قبل از بارش باران در اواخر پاییز یک لایروبی دیگر از کل چاهها انجام می‌گرفت.
جارچی مردهای روستا را برای این کار جمع می‌کرد و آنان هم به لایروبی چاهها می‌پرداختند. البته مردان با حمل کندیل به آوردن آب کمک می‌کردند. کندیل همان چوبی است که بر روی شانه‌ها قرار می‌گیرد و از هر طرف آن دو سطل آویزان میکنند.
جاذبه های چاه های تلا
دو برج دیده‌بانی در بالای چاههای تلا وجود دارد. احتمالا این برج‌ها برای محافظت از چاهها بنا گشته است. این برج‌ها در حال حاضر به آثار باستانی این منطقه تبدیل شدهاند و قدمت آنها به قرن هفدهم باز می‌گردد.
ظاهرا تعداد این چاهها در گذشته ۳۶۶ عدد بوده است. مردم روستا تا آخر سال کبیسه برای دسترسی به آب از یکی از این چاهها استفاده می‌کردند. ظاهرا در حال حاضر پنجاه الی شصت حلقه از آنها آب دارند و باقی انباشته از گل و لای هستند. چاه ها تلا قشم برای دسترسی دوباره به آب به لایروبی احتیاج دارند. در این منطقه چند درخت کهن کهور وجود دارد. ظاهر جالب ساقه‌های گره خورده و پیچ در پیچ این درختان قطور که ریشه در سنگ دارند منظره بسیار عجیبی خلق کرده است. این درختها ریشه‌های خود را در سنگها دوانده‌اند تا به آب برسند و تغذیه کنند.
درختهای کهور و چاهها برای مردم این منطقه بسیار مقدس هستند. گاها دیده می‌شود مردم در زیر سایه این درختان و در کنار چاهها مشغول عبادت و قربانی کردن، هستند. همچنین پارچه‌های سبزی را به عنوان دخیل بر شاخه‌های کهن‌ترین درختان گره زده‌اند. اعتقاد بومیان بر این است که این درختان نگهبان و محافظ آب چاهها می‌باشد. در واقع تا زمانی که این درختها سرسبز باشند، یعنی آب شیرین در چاهها وجود دارد.
یکی از محله‌ای معروف و دیدنی چاههای تلا، برکه سنگی لافت می‌باشد. زمانی که باران می‌بارد، آب آن پس از اینکه در این برکه سرازیر شد، وارد چاهها می‌شود و چاهها را پر می‌کند. قدمت این برکه به حدود ۴۰۰ سال می‌رسد و دارای عمقی ده متری و دهانهای ۱۲ متری می‌باشد.
مسیر دسترسی به چاه های تلا
چاه ها تلا قشم در سی کیلومتری شمال فرودگاه بین المللی قشم واقع شدهاند. فاصله آنها با خود قشم نیز حدود ۷۶ کیلومتر می‌باشد. چاه های تلا قشم در نزدیک اسکله لافت قرار دارند.