شهر سوخته در ۵۵ کیلومتری شهر زابل در استان سیستان و بلوچستان و در کنار جاده زابل – زاهدان قرار دارداین شهر در ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد پایه گذاری شده و مردم این شهر در چهار دوره بین سال‌های ۳۲۰۰ تا ۱۸۰۰ قبل از میلاد در آن سکونت داشته‌اند.تمدن شهر سوخته یکی از شگفتی‌های دنیای باستان است. این شهر مهمترین مرکز استقرار و در حقیقت پایتخت منطقه در دوران مفرغ بوده است.

مهمترین آثار معماری مکشوفه در شهر سوخته خانه‌های موسوم به پلکانی و بنای کاخ سوخته است. هر واحد ساختمانی از یک قسمت مستطیل درست شده که ۵ تا ۶ اتاق دارد و حدود ۱۵۰ تا ۱۶۰ متر زیر بنا داشته است و منازل در مجتمع‌های ۴ و یا ۶ خانه‌ای است.مصالح اصلی به کار رفته در آن خشت‌های خام منظم گلی است. سقف خانه‌ها معمولاً صاف بوده و از حصیر برای پوشش آن‌ها استفاده شده و گرمای اتاق‌ها به وسیله یک اجاق مرکزی تأمین می‌شده است.در سال ۱۹۷۲ اولین قبر به طور تصادفی کشف شد. مصالح مورد استفاده در ساختمان گورها خشت خام بوده است. در شهر سوخته ۳ نوع قبر دیده می‌شود. مهمترین نوع قبر، چاله‌ای ساده بوده که مرده را همراه اشیاء و غذا دفن می‌کردند.

کوه خواجه زابل

کوه خواجه در واقع قلعه ای بزرگ در شهری منحصر به فرد از دوره اشکانیان و ساسانیان بوده که از سنگ های بازالت سیاه رنگ تشکیل شده و با ارتفاع ۶۰۹ متری از سطح دریا مانند جزیره ای در میان دریاچه هامون قرار گرفته است. کوه خواجه بزرگ ترین معماری خشتی بر جای مانده از دوره  پارتیان،  در منطقه سیستان قرار دارد و یکی از مهم ترین آثار دوره های اشکانی، ساسانی اسلامی است.

آسباد رنده هیرمند یکی از قدیمی ترین و تاریخی  ترین دست سازه مهندسی ایران است .با توجه به وفور غلات و به استناد کتب تاریخی که از سیستان با نام انبار غله ایران یاد می کنند ، مردم سیستان در گذشته هایی نه چندان دور با رام کردن نیروی باد و استفاده مثبت از بادهای موسمی منطقه ، نظیر بادهای ۱۲۰ روزه در تابستان و باد قوس در زمستان با ساخت آس بادهای عمود محور ،غلات را آرد کرده و نیاز غذایی خود و مردم سرزمین های دورو نزدیک را مرتفع می ساختند .آسباد رنده هیرمند  را می توان قدیمی ترین سازه مکانیکی ایران نامید . این اثر با ارتفاع تقریبی ۱۲ متر دارای دو محور و دو آس خانه بوده که به همین دلیل به آس دو پره نیز مشهور است ، همچنین بر روی جدار خارجی دیوارهای مرتفع آن تزیینات خشتی به چشم می خورد که تا به امروز زینت بخش این اثر می باشد .

ارگ جلال‌آباد مربوط به دوره قاجار است و در شهرستان زابل، بخش میان کنگی روستای جلال‌آباد قرار دارد. این ارگ با قدمتی چند صدساله، به موزه معماری سنتی سیستان و بلوچستان مشهور شده است.سیستان و بلوچستان استانی است که مهد قدیمی‌ترین تمدن‌ها و شهرها بوده است، شهر سوخته با تمدنی برابر با ۵ هزار سال در این منطقه قرار داشته است. در گوشه و کنار سیستان می‌توان ردپای آثار فرهنگی و تاریخی را دید، قبل از بروز خشک‌سالی در این منطقه، سیستان طبیعتی سرسبز داشت و بسیاری از گردشگران برای وقت‌گذرانی در طبیعت به این منطقه می‌آمدند.

زیارتگاه بی بی دوست زابل

زیارتگاه بی بی دوست زابل بر روی تپه‌ای به همین نام در زابل قرار گرفته است که با زیارتگاه‌های دیگر متفاوت بوده و فقط مخصوص ورود بانوان است.سیستان، سرزمینی افسانه‌ای و کهن است. سرزمینی که وسیع و حاصل‌خیز بوده و در جنوب خاوری ایران قرار گرفته است. از زمانی که مردم ایران اسلام را پذیرفتند و جاهایی که به تشیع روی آوردند، در آن نقاط، این سرزمین پر از زیارتگاه‌های مختلف شد. تاریخ سیستان پر از وقایع تلخی مثل بیماری‌ها، سیل و خشکسالی بوده که سبب کاهش جمعیت می‌شد. مردم در این شرایط، به اولیا و اوصیا متوسل می‌شدند، آن‌ها را به درگاه خداوند واسطه می‌کردند، و همین سبب می‌شد که زیارتگاه‌ها در فرهنگ و اعتقادات این منطقه اهمیت پیدا کند.وجود همین اعتقادات سبب می‌شد که در گوشه و کنار زابل هر کسی خواب اولیا را می‌دید مکانی را برای زیارتگاه آن حضرت بنا کند. در این مکان‌ها، درختچه‌های گز که یادگار اعتقادات باستانی ایرانیان بود کاشته می‌شد و به آن تبرک می‌جستند. برخی از اهالی زابل برای ساختن زیارتگاه مورد نظر خود، از سنگ‌های کوه خواجه استفاده می‌کردند. در این مکان‌ها، گاو و گوسفند نیز قربانی می‌شد. یکی از این زیارتگاه‌ها، زیارتگاه بی‌بی دوست در زابل است که بر روی تپه بی‌بی دوست قرار گرفته و که با زیارتگاه‌های دیگر، متفاوت است.

آرامگاه خواجه غلطان

آرامگاه خواجه غلطان، مهم‌ترین زیارتگاه شهرستان زابل محسوب می‌شود که همواره پذیرای تعداد زیادی از زائران، گردشگران و علاقه‌مندان به آثار تاریخی بوده و این بنا در بالاترین ارتفاع قله کوه خواجه و در جبهه شمال شرقی به شکل مستطیل ساخته شده و شامل سردر ورودی با طاق نیزه‌دار و یک اطاق گنبددار است.

بانک ایران و انگلیس

اثر تاریخی بانک ایران و انگلیس که در سال ۱۳۹۴ به شماره ۱۱۱۹۱ در فهرست آثار ملی ثبت شده است.بانک ایران و انگلیس با بیش از سه هزار و ۱۸۰ مترمربع مساحت و ۶۲۳ مترمربع زیر بنا در مرکز شهر زابل قرار دارد.این اثر تاریخی مجموعه‌ای از آثار استعمار است که به‌صورت موزه‌ای باز، مکان ارزشمندی برای مطالعه فعالیت‌های تجاری و سیاسی استعمار در شمال سیستان‌وبلوچستان است.

روستای قلعه نو

روستای قلعه نو جزء دهستان ناروئی از بخش شهركی و ناروئی شهرستان زابل می باشد . در حدود ۲۶ كیلومتری جنوب شرقی زابل قرار گرفته است . این روستا علاوه بر این مسیر ارتباطی ، از طریق شهر زهك نیز با زابل مرتبط می باشد .قلعه‌نو تنها روستایی در سیستان و بلوچستان است که صد در صد معماری منازل آن قدیمی و از خشت و گل ساخته شده و با همان سبک ویژگی خود را حفظ کرده است. معماری در سیستان برگرفته از شرایط اقلیمی این منطقه است بطوری که بیشتر منازل آن از مصالح سنتی شامل آب، گل و خشت ساخته شده و امروزه نیز تنها در ساخت منازل ۴۰ درصد از روستاهای سیستان این سبک معماری استفاده می‌شود. این در حالی است که روستاییان قلعه نو در ساخت منازل خود صد درصد این سبک معماری حفظ کرده‌اند.

موزه مردم شناسی

ساختمان موزه مردم شناسی سیستان در آغاز قرن ۱۹ میلادی توسط انگلستان به عنوان کنسولگری برای اهداف استعماری در منطقه احداث شد.در سال ۱۳۶۸ این ساختمان به عنوان گنجینه موقت و نمایندگی میراث فرهنگی شهرستان زابل عنوان یافت.این بنا در قطعه زمینی به مساحت ۳ هزار و ۹۵۲ متر مربع و زیر بنای هزار و ۱۲۵ متر مربع واقع شده است.دوستداران میراث فرهنگی می‌توانند با بازدید از موزه مردم شناسی سیستان به ۵ هزار سال پیش سفر کنند و با فرهنگ و تمدن غنی گذشته مردم سیستان به ویژه مردمان شهر سوخته آشنا شوند که قطعا خالی از لطف نخواهد بود.

بازار سرپوشیده زابل

این بازار که از شلوغترین بازارهای زابل به حساب می آید، در زمان ناصر الدین شاه و توسط شخص ناصرالدین شاه بنیان گذاری شد و مدتی هم به همین اسم معروف بود.

منطقه حفاظت شده هامون

اين منطقه با ۰۶۲‚۲۰۱ هکتار وسعت شامل دشت هامون، درياچه يا تالاب هامون و رودخانه هيرمند مى‌شود. اهميت اين منطقه بيش‌تر به دليل زيستگاه انواع حيات وحش، امکان پرورش‌ ماهى، وجود انواع پرندگان و تأمين علوفهٔ دام‌ها از نيزارها و استفاده از نى‌ها جهت حصيربافى مى‌باشد. پرندگان و جانوران وحشى اين منطقه عبارت‌اند از: پليکان و فلامينگو، پرندگان مهاجر آبى، تيهو، زنگوله بال، کورکر (باقرقره)، خرگوش، شغال، کفتار، کاراکال، يوزپلنگ، گراز و آهو.