روستای ماخونیک
در این مقاله از وب سایت گردشگری تاپ توریست شما را با روستای ماخونیک در استان خراسان جنوبی آشنا خواهیم کرد. در ادمه مطلب همراه ما باشید.
روستای «ماخونیک» یکی از روستاهای شگفت‌انگیز جهان است و به لحاظ شهرت آن به شهر لی‌لی‌پوت‌ها، جذابیت‌های حیرت‌انگیزی دارد. از روستای ماخونیک تا افغانستان نیم ساعت فاصله وجود دارد و مردم ماخونیک اصالتاً افغانستانی هستند که در چند قرن پیش از افغانستان کوچ کرده‌اند و ماخونیک را جهت زندگی برگزیده‌اند. این روستا در فاصله‌ی ۷۸ کیلومتری شرقی شهر سربیشه در استان خراسان جنوبی و در مسیر جاده‌ی سربیشه به روستای دُرُح قرار دارد.
روستا در دامنه یک تپه ایجاد شده است با خانه هایی به هم فشرده و کوتاه که در گودی زمین ساخته شده اند. کف خانه حدود یک متر از سطح زمین پایین تر است و برای وارد شدن به خانه، باید کمر خم کنید و از درهای کوچک چوبی بگذرید. بعد، پا روی یکی دو پله درگاهی بگذارید تا به کف خانه برسید.
اما با تمام اینها، بافت معماری ماخونیک به خانه های خشت و گلی کوچک محدود نمی شود؛ سال هاست که پای خانه های آجری امروزی هم به ماخونیک رسیده و رنگ و بوی امروزی تری به روستا داده است.
در حال حاضر گردشگران خارجی و داخلی زیادی از این روستا دیدن می‌کنند و این روستا از روستاهای هدف گردشگری خراسان جنوبی به شمار می رود.
تاریخچه روستا
در برخی منابع آمده است که قدمت روستا و منطقه ماخونیک به هزاران سال پیش باز می گردد و این روستا تاریخ کهنی دارد. یکی از شواهد این ادعا نیز سنگ نگاره ای ست که در نزدیکی قنات ماخونیک کشف شده و نقش چوپان و بزی بر روی آن دیده می شود.
البته این نقش طی سال ها به دلایل مختلف مانند باران، دخالت انسان و باد تا حد زیادی از بین رفته و چیز زیادی از آن باقی نمانده است. به غیر از این سابقه مکتوب دیگری در مورد تاریخ این روستا وجود ندارد. تنها “کلنل چارلز ادوار دبیت” در کتاب سفرنامه خراسان و سیستان در دوره ناصرالدین شاه اشاره هایی به منطقه ماخونیک کرده است.
به نظر می رسد در زمان های خیلی دور مردم این روستا دامدار و کوچ نشین بودند و در طول زمان یکجانشین شده اند. از دیگر آثار منطقه ماخونیک می توان به بنای برج و قلعه، برج گل انجیر، منزل سرگردونی و نادر مرده اشاره کرد.
برج سنگی در میان دیگر دیدنی های روستا شهرت بیشتری دارد و در نقاط مرتفع تر آن ساخته شده است. نحوه جای گیری آن به صورتی بوده که بتوان از آن به عنوان برج دیده بانی استفاده کرد و از آمدن دشمن و افراد دیگر به داخل روستا مطلع شد.
فرهنگ و آداب و رسوم روستا
زبان فارسی را با لهجهٔ خاص محل تکلم می کنند. جاذبهٔ این روستا این است که اهالی آن کوتاه قد بوده و به زحمت قدشان از ۱٫۴۰ متر تجاوز می کند. البته این موضوع برای دوران گذشته است و اکنون در این روستا تقریباً قدها متعادل گشته است.
مردم ماخونیک تا ۵۰ سال پیش، چای نمی نوشیدند، شکار نمی کردند و اصلاً گوشت هم نمی خوردند و هنوز سیگار نمی کشند. مردم ماخونیک این قبیل کارها را گناه می دانستند.
ورود تلویزیون به این روستا به معنای ورود شیطان بود و اهالی تا چند سال پیش به تلویزیون می گفتند شیطان. آنها هرگز اجازه نمی دادند کودکان پای صفحه تلویزیون بنشینند و جادو شوند.یکی از عمده نشانه های فرهنگی روستای ماخونیک مسکن است و بافت مسکونی روستا در دامنهٔ تپه و خانه ها به طور فشرده به هم و در گودی زمین ساخته شده اند.
کف خانه حدود یک متر از سطح زمین پایین تر است و دارای یک درب کوتاه چوبی است.علاوه بر مسکن به جاذبه های فرهنگی دیگری همچون مراسم عروسی و نامزدی، مراسم ماه رمضان و عید فطر و عید قربان، مراسم باران‌خواهی و همچنین خوراک و غذاهای سنتی و پوشاک محلی منطقه می توان اشاره کرد.
معماری خاص خانه های ماخونیک
امروزه در حدود 200 خانه قدیمی در بافت قدیم ماخونیک وجود دارد که 70 تا 80 درصد آنها به طرز شگفت آوری کوچک هستند. طول و عرض این خانه ها بیشتر بین 1.5 تا 3 متر تا 3 در 5 متر است و ارتفاع سقف ها نیز در بیشترین حالت به 1.5 متر می رسد. خانه ها در دامنه تپه ها ساخته شده اند، به هم فشرده هستند و در گودی زمین قرار دارند. کف هر خانه تا یک متر از سطح زمین پایین تر است و تنها یک پنجره کوچک به اندازه کف دست دارد.
درهای ورودی هر کدام از این خانه ها نیز بسیار کوچک هستند به طوری که بسیاری حتا با وجود خم شدن نمی توانند از میان آن عبور کنند. اغلب دو پله شما را به داخل خانه می برد. خانه ای بسیار بسیار ساده که با سنگ، چوب و کاهگل ساخته شده اند.
این خانه ها هر کدام تنها یک فضای کوچک برای نگهداری از جو و گندم- که به آن کَندیک می گویند- و یک اجاق کوچک هیزمی برای پخت غذا- که به آن کُرِشک می گویند- و چند اتاق بسیار بسیار کوچک برای نگهداری از حیوانات و دیگر وسایل دارند.
به اتاق و خانه اصلی هم که در حکم اتاق پذیرایی، اتاق خواب، پخت و پز، کارگاه بافندگی و … بود خانه آدمی یا خانه نشست می گفتند. امکان داشت فردی با یک، دو یا سه همسر به همراه سه، چهار، …، هفت و هشت فرزندش در یکی از همین خانه های کوچک زندگی و در همان یک اتاق از میهمان هایش پذیرایی کند.
حرفه و پیشه روستای ماخونیک
شغل اصلی مردم روستای خونیک و ماخونیک از جاهای دیدنی خراسان جنوبی دامداری است و در کنار آن به کشاورزی نیز مشغول هستند، علاوه بر این تعدادی از اهالی در معادن سنگ کار می‌کنند و تعدادی دیگر نیز قالیبافی می‌کنند و این صنعت از عمده صنایع دستی روستا به شمار می‌رود.
عمده محصولات کشاورزی منطقه شامل گندم، سیر، جو، شلغم، چغندر و زردک است و مردم این منطقه به میزان محدودی به کشت گوجه فرنگی، پیاز و زعفران نیز می‌پردازند. کاشت محصولات باغی در روستا چندان به چشم نمی‌خورد و فقط تعدادی درختان عناب، توت، انجیر، انار، سیب، انگور و بادام در کنار جوی‌های آب و نزدیکی استخر کاشت شده‌است.
موقعیت جغرافیایی
روستای ماخونیک روستایی از توابع بخش مرکزی شهرستان سربیشه است و در منطقه ماخونیک و دهستان دُرُح قرار دارد. فاصله روستا با شهر بیرجند، مرکز استان خراسان جنوبی به 130 کیلومتر می رسد و در 20 کیلومتری شمال نهبندان واقع شده است.
فاصله آن با افغانستان 35 کیلومتر است و برای رسیدن به آن باید 78 کیلومتر از شهر سربیشه به سمت شرق حرکت کرد. ارتفاع این روستا از سطح دریا به 1583 متر می رسد. خود منطقه ماخونیک نیز 12 روستا دارد و روستای ماخونیک بزرگترین آن محسوب می شود.